ΨΕΜΑΤΑ, ΦΑΝΤΑΣΙΩΣΕΙΣ, ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ, ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΛΑΝΕΣ

Πραγματικά, λυπάμαι που είμαι αναγκασμένος να στεναχωρώ και να προκαλώ ανθρώπους που δηλώνουν Χριστιανοί ή Μουσουλμάνοι και είναι ήσυχοι άνθρωποι. Αυτοί επίσης κάπου είναι επιτυχημένοι κι έξυπνοι άνθρωποι και πολλοί άνθρωποι, που δεν γνωρίζουν την κακή πλευρά της θρησκείας τους ή δεν ενδιαφέρονται να σκεφτούν για τέτοια ζητήματα. Ενδεχομένως είναι ακόμα και άνθρωποι καλύτερης συμπεριφοράς από τη δική μου και άνθρωποι, που δεν ενοχλούν κανένα και ξέρουν να συζητούν ή να ζητούν συγγνώμη. Λυπάμαι που πρέπει να λέω τη σκληρή αλήθεια, ότι οι πρώτες και βασικές σκέψεις της θρησκείας τους δεν είναι για ανθρώπους που θέλουν να λέγονται “έξυπνοι”, “λογικοί” και “ειρηνόφιλοι”. Αναμφίβολα, αυτές τουλάχιστον οι θρησκείες έχουν καθιερωθεί όχι με τη δύναμη της γνώσης και της ανεμπόδιστης σκέψης και με αμερόληπτη πληροφόρηση, αλλά με όλα τα κακά της εξουσίας. Έχουν καθιερωθεί με τη δύναμη και με την ανάμιξη της εξουσίας, με πιέσεις από την κοινωνική ζωή κι εξαναγκασμούς, με όλα τα μέσα της παραπλάνησης ακόμα και με τη βία και με εκμετάλλευση της ανθρώπινης αγωνίας. Έχουν μεγάλη ευθύνη όσοι διστάζουν να αμφισβητήσουν δημόσια τη θρησκεία για να μη χάσουν πελάτες ή ψηφοφόρους. Έχουν αυξημένη ευθύνη για:

1) Την αδυναμία των ανθρώπων να σκεφτούν ορθολογικά, χωρίς φόβο και προκαταλήψεις.

2) Για τις άδικες τριβές και διαφωνίες που δημιουργούνται μεταξύ τους

3) Για την οικονομική εκμετάλλευση της θρησκευτικής πίστης (από πιστούς κι από άπιστους)

4) Για όσο αίμα χύνεται από φανατικούς πιστούς

5) Για την πολιτική εκμετάλλευση των θρησκευτικών ζητημάτων σε πολλές περιπτώσεις

6) Για πολέμους μεταξύ λαών και για την ανάμιξη των θρησκευτικών διαφορών σε εμπόλεμες σχέσεις των χωρών.

7) Για την εύκολη αμφισβήτηση του Θεού (με κάθε έννοια), αφού μέσα στη θρησκεία ο θεός έχει φανταστική έννοια και υπερφυσική ύπαρξη.

Με το συγκεκριμένο σχόλιο (κυρίως για τις δύο μεγάλες θρησκείες) δεν εκφράζεται άθεη άποψη. Γι' αυτό εδώ καταλογίζεται η ηθική ευθύνη για την "εύκολη αμφισβήτηση του Θεού (με κάθε έννοια), αφού μέσα στη θρησκεία ο θεός έχει φανταστική έννοια και υπερφυσική ύπαρξη". Ο κόσμος όταν ακούσει τη λέξη "Θεός" αμέσως σκέφτεται και θυμάται τον Θεό έτσι όπως το έχουμε φανταστεί σύμφωνα με την παραδοσιακή θρησκεία και με μερικά γνωρίσματα που σαφώς ή ασαφώς έχουν αποδοθεί (χωρίς ορθολογική και επιστημονική έρευνα). Πολλοί αμφισβητούν το Θεό και δηλώνουν άθεοι έχοντας μέσα στη σκέψη τους ένα φανταστικό, υπερφυσικό, παράλογο και ανθρωποειδή θεό.

Κάποιοι έχουν πολλές αμφιβολίες για τη θρησκεία τους και παραδέχονται ότι δεν έχουν πεισθεί από αυτές για την ύπαρξη του Θεού. Ενδεχομένως ζουν και χωρίς να έχουν συμπεριφορά θρησκευόμενου και όπως θα ήταν πιο συνεπείς προς τη δηλωμένη θρησκεία τους. Όμως δηλώνουν ότι πιστεύουν σε "μια ανώτερη δύναμη" από διαίσθηση ή από μερικές ενδείξεις ή από απλές λογικές σκέψεις. Κάποιος μπορεί να έχει πίστη στην ύπαρξη του Θεού χωρίς να είναι πιστός ή συνεπής σε μια θρησκεία και χωρίς να ισχυρίζεται ότι ξέρει κάτι περισσότερο. Επομένως, πρέπει να διαχωρίσουμε την πίστη που έχει δημιουργηθεί με θρησκευτική διδασκαλία για ένα θεό και συντηρείται σύμφωνα με ιερά βιβλία, από την πίστη που περιορίζεται στη γενικόλογη εκτίμηση ότι υπάρχει Θεός. Αυτή η θεωρητική διάκριση είναι σημαντική, διότι έτσι αφήνουμε ανοιχτό το πεδίο για να πιστεύουμε στο Θεό και για να ερευνούμε, χωρίς να είμαστε υποχρεωμένοι να συμφωνούμε σε όλα όσα διδάσκει η θρησκεία, χωρίς να είμαστε οπαδοί και εύπιστοι σε παραμύθια και θύματα εκμετάλλευσης.

Επειδή ανοίχτηκε ένα τόσο μεγάλο κι ευαίσθητο θέμα για την αξιοπιστία των πηγών, των γραφών και της θρησκείας γενικότερα, οι επόμενες δημοσιεύσεις θα δώσουν μια συνέχεια και ελπίζω να είναι πιο διαφωτιστικές. Εάν έχετε μια σχετική απορία και αν μπορώ να δώσω μια ικανοποιητική και σύντομη απάντηση, θα το κάνω.

 

Για να βάλουμε μια σειρά...

Όταν εκφράσουμε άποψη για την αξιοπιστία της θρησκείας τότε μπορούν να ξεκινήσουν συζητήσεις γύρω από πολλά ζητήματα, τα οποία συνδέονται στενά με τη θρησκεία. Για να μη χάνεται ο σκοπός της συζήτησης και για να μην απαξιώνονται εύκολα οι απόψεις που οποιοσδήποτε μπορεί να έχει, πρώτα χρειάζεται να τονιστεί ότι στο κοινωνικό φαινόμενο της θρησκείας εμπλέκονται πολλά ζητήματα.

1) Ένα ζήτημα είναι η ιστορία της θρησκείας. Πού και πότε αυτή εμφανίστηκε, ποιες ήταν οι παλαιότερες προσπάθειες για να ενισχυθεί η πίστη σε ανώτερες δυνάμεις, ποιοι θεμελίωσαν τη θρησκεία, ποιοι τη δέχτηκαν και την υπηρέτησαν, ποιοι συνέβαλαν για τη διάδοση και για την ενίσχυσή της, ποιες ήταν οι αντιδράσεις, ποιες ήταν οι διαφωνίες και οι ερμηνείες και από ποιους, ποιοι ιστορικοί κατέγραψαν τα γεγονότα και ποιες είναι οι μαρτυρίες που έχουν διασωθεί, πώς η θρησκεία εξελίχθηκε στους αιώνες και ποιοι πρωταγωνίστησαν για την εδραίωσή της, ποια είναι η αλληλεπίδρασή της με την πολιτική κλπ. Συνεπώς, για την ιστορία της θρησκείας θα χρειαστεί αρκετή πληροφορία και δυνατότητα επαλήθευσης.

2) Ένα άλλο ζήτημα είναι πώς εκφράζεται η θρησκευτική πίστη, ποιες οδηγίες δίνονται στους πιστούς για τη συμπεριφορά και τη ζωή τους, πότε είμαστε συνεπείς και πότε παραβιάζουμε τις εντολές, πώς ερμηνεύονται ορισμένες φράσεις των ιερών κειμένων κλπ.

3) Ένα άλλο ζήτημα είναι η σχέση της θρησκείας με την ψυχολογία, αν η θρησκεία είναι απαραίτητη για τις ανθρώπινες κοινωνίες και για την ανθρώπινη ζωή, αν είναι ένα τυχαίο κοινωνικό φαινόμενο και τι ωθεί τον άνθρωπο να πιστεύει σε μια θρησκεία ή στο Θεό.

4) Ένα άλλο ειδικότερο ζήτημα είναι η σχέση της θρησκείας με το κράτος.

5) Ένα άλλο ζήτημα είναι η σύγκριση μιας θρησκείας με μια άλλη ή με όλες τις άλλες θρησκείες. Η σύγκριση αυτή μπορεί να είναι για το περιεχόμενο των γραπτών κειμένων και για το θεμελιώδες δόγμα τους, μπορεί όμως να αφορά την κοινωνική ζωή των πληθυσμών που αποδέχονται διαφορετική θρησκεία και τον τρόπο ζωής.

6) Ένα άλλο ζήτημα είναι να εκτιμηθεί το περιεχόμενο των ιερών γραφών και του διαμορφωμένου δόγματος από επιστημονική άποψη. Δηλαδή, κατά πόσο περιέχει γνώση, αν όσα γράφονται μπορούν να ερευνηθούν και να επιβεβαιωθούν, αν έχουν νόημα κυριολεκτικό ή αλληγορικό, αν αναφέρονται φαινόμενα που μπορούν να επαναληφθούν και αν συμφωνούν με όσα εξακριβωμένα έχουμε γνωρίσει, αν περιέχονται ανώριμες σκέψεις που φανερώνουν έλλειψη γνώσης, αν περιέχουν ασαφείς σκέψεις και παραλογισμούς.
 

Τονίζεται, ότι εδώ, οι εκτιμήσεις όπως "ψέματα", "φαντασιώσεις", "παραμύθια", "παραλογισμοί" και "πλάνες" περιορίζονται στο περιεχόμενο των Γραφών για να μην ανοιχτούν πολλά μεγάλα θέματα για πολλές συζητήσεις περί θρησκείας. Οι εκτιμήσεις τουλάχιστον για τις δύο μεγάλες θρησκείες δεν εκφράζονται από ιστορική προσέγγιση (τι έχει συμβεί στην ιστορία), αλλά μετά από μελέτη αυτών των Γραφών. Από τα πρώτα σημάδια για ψέματα στις Άγιες Γραφές δεν χρειάζεται να απευθυνθούμε σε μελετητές και σε θεολόγους. Τέτοια σημάδια είναι μερικά γεγονότα ή περιγραφές φαινομένων που διαψεύδονται από την κοινή εμπειρία, όπως λ.χ. να περπατήσει κάποιος επάνω στην επιφάνεια του νερού (χωρίς τεχνάσματα). Έχουν εκδοθεί βιβλία που αμφισβητούν ακόμα και το πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Θα μπορούσαμε να πάρουμε σκέψεις και αναφορές τέτοιων βιβλίων για να ισχυριστούμε ότι οι Γραφές είναι αναξιόπιστες. Όμως έτσι δεν θα βγάζαμε άκρη... Γι' αυτό ξεκινάμε με τα πιο προφανή, όπως είναι φυσικά φαινόμενα που δεν επαναλαμβάνονται ή δεν επιτρέπονται από τους φυσικούς νόμους και από το επίπεδο γνώσης με το οποίο υποστηρίζονται ορισμένες απόψεις, οι οποίες δεν είναι μόνο θεολογικές. Οι μελετητές, οι θρησκειολόγοι και οι ιστορικοί που γνωρίζουν περισσότερες λεπτομέρειες συζητούν και διαφωνούν για τα νοήματα των λέξεων, για τις μεταφράσεις, για τα πρόσωπα και πότε έζησαν, για τις πηγές που μας πληροφορούν κλπ.

 

* (Οι προηγούμενες σκέψεις αυτής της σελίδας έχουν εκφραστεί ως σύντομες αναρτήσεις και σχόλια σε μια ομάδα του FB (Ιαν 2019) και έχουν μεταφερθεί εδώ με μερικές βελτιώσεις).

 

επάνω