Η ΗΘΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

 

<•> ΠΛΟΥΣΙΟΙ ΚΑΙ ΦΤΩΧΟΙ, ΗΓΕΤΕΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΤΕΣ, ΑΦΕΝΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΕΣ, ΤΟ ΙΔΙΟ ΑΝΗΘΙΚΟΙ (ΜΕ ΑΠΟΣΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ)

 

 

Από τότε που οι άνθρωποι έμαθαν να γράφουν, να αποτυπώνουν τις σκέ­ψεις τους με τα σημάδια της γλώσσας και έκαναν πιο εύκολα τα εργαλεία για να συγγράφουν, από τότε έζησαν πολλά εκατομμύρια ανθρώπων. Χρησιμεύει να παρατηρήσουμε, ότι ένας υπερ­βολικά μικρός αριθμός προσώπων σε σύ­γκριση με τον αριθμό των ανθρώπων που έζησαν στον πλανήτη Γη, ενδιαφέρ­θηκαν να σκεφτούν δημιουργικά για το νόημα της ζωής, πέρα από τις καθημε­ρινές δράσεις και τις ανθρώπινες σχέσεις, και να ανα­πτύξουν προσεκτικά τις απόψεις τους και με την προοπτική να καλλιεργηθεί το πνεύμα όλων των αν­θρώπων. Ακόμα πιο σπάνια κατέγραψαν με μια σειρά τις σκέψεις τους και συ­γκέντρωσαν ένα πλήθος απόψεων, εμπειριών και παρατηρήσεων, που σαν πνευματικό έργο αυτές να αποτε­λούν μια μεγάλη συνεισφορά στην έρευνα για τον κόσμο, στην κατάκτηση της αλήθειας και για τη ρύθμιση των ανθρώπινων σχέσεων με την προοπτική της γνώσης. Έτσι και σήμερα, ενώ στη φιλοσοφία το ανθρώπινο πνεύμα έχει προχωρήσει πιο μακριά απ' όσο το ανθρώπινο σώμα με φυσική κίνηση μέσα στο διαστημικό χώρο, ωστόσο, πολλές απόψεις που διαδίδονται και πιστεύουν οι άνθρωποι είναι για τρελούς, αγράμματους και κατώτερες για την εποχή που αυτοί ζουν.

Η προηγούμενη παρατήρηση γίνεται χωρίς να μειώσουμε τη συνεισφορά και την επιτυχία που όλοι οι άνθρωποι λίγο-πολύ, ο καθένας με τον τρόπο του, κατάφεραν στη ζωή τους ή με την ίδια τη ζωή τους. Επίσης δεν αγνο­ούμε, ότι η δυνατότητα για μια πλούσια πνευματική και συγγραφική παραγω­γή, προϋποθέτει ένα σημαντικό πλεονέκτημα για την επιβίωση, το οποίο δεν εξαρτάται μόνο από τα πρόσωπα ξεχωριστά. Αν η επιβίωση δεν ήταν ένας δύ­σκολος αγώνας για τους πιο πολλούς ανθρώπους, τότε σίγουρα πολλοί περισ­σότεροι άνθρωποι θα είχαν συνεισφέρει για την επιστημονική έρευνα, στο ξε­πέρασμα των περισσότερων ανόητων σκέψεων και στην ταχύτερη πνευματική καλλιέργεια για όλους. Αν όμως εκτιμήσουμε ως πνευματική συνεισφορά και σαν κατάκτηση απ' ευθείας ένα συγκεκριμένο πνευματικό έργο, ένα φιλοσο­φικό, ένα επιστημονικό ή ένα καλλιτεχνικό ή ένα τεχνολογικό έργο, που δη­μιουργήθηκε από ένα μόνο πρόσωπο, μέχρι πριν από μερικούς αιώνες, τότε θα αριθμήσουμε έναν εντυπωσιακά μικρό αριθμό προσώπων. Μικρό ακόμα και σε σύγκριση με όσους μπορούσαν να αφιερώσουν χρόνο και σκέψη για ένα τέτοιο πνευματικό έργο. Αν εκτιμήσουμε πιο επιλεκτικά το πνευματικό έργο που έφτασε  σε εμάς, όπως αυτό ιδιαίτερα του Αριστοτέλη και του Πλά­τωνα, τότε θα αριθμήσουμε τα πρόσωπα με τα δάχτυλα των χεριών μας μέχρι 15 αιώνες μετά! Οι περισσότεροι άνθρωποι εστίασαν τις δυνάμεις τους και τη σκέψη τους για την εδραίωση της παρουσίας τους, για την ασφάλειά τους, για τις κοινωνικές σχέσεις τους, για τη χαλάρωση και την ικανοποίηση των ανα­γκών τους, για την επίλυση των διενέξεών τους και για πολλά τα οποία μπο­ρούμε να συμπεράνουμε (και όχι μόνο να φανταστούμε). Σκεφτείτε μόνο το πνευματικό έργο του Αριστοτέλη με τις γνώσεις που ήταν διαδεδομένες στην εποχή του και συγκρίνετε πώς σκέφτονται πολλοί άνθρωποι ακόμα και σήμε­ρα 2500 χρόνια μετά, για τα ίδια ζητήματα...

Αυτό το μαζικό χαρακτη­ριστικό της παγκόσμιας ιστορίας δεν πρέπει να αγνοηθεί ούτε να υπο­βαθμιστεί, ούτε να καλυφθεί με τη δικαιολογία, ότι ο αγώνας για την επι­βίωση είναι σκληρός, χωρίς καθόλου διάλειμμα και δεν ευνοούσε τους ανθρώ­πους να διαθέσουν χρόνο για σκέψεις και εσωτερικές διερευ­νήσεις. Η διαπίστωση ότι ζούμε για να κάνουμε πολλά άλλα πράγματα και όχι μόνο για να σκεφτόμαστε και να ερευνούμε είναι ανεπαρκής και μάλ­λον επιβαρυντική. Η απλή σκέψη, ότι ελάχιστοι άνθρωποι είχαν το πλεονέ­κτημα να ζουν με εξασφαλισμένα τα έξοδα, την υγεία τους και με την εργασία κάποιων άλλων είναι υπερβολικά αφηρημένη, αφού εξαφανίζει με τις λέξεις το χρόνο, το καθημερινό 24ωρο που περνάει. Έτσι, με αυτές τις απόψεις υπο­βαθμίζεται η δύναμη μιας τέτοιας πνευματικής επιθυμίας και το νόημα που μπορεί αυτή να δώσει στη ζωή και για την ευνοϊκότερη τύχη για την επιβίω­ση. Σε αντίθεση με ένα πλήθος άσκοπων ανθρώπινων δραστηριοτήτων οι οποίες γίνονται από ανασφάλεια για το μέλλον, με υπερ­βολική και βιαστική βεβαιότητα για το παρόν, με τυφλή προσδοκία, από φθονερό αντα­γωνισμό και από παιδαριώδη αντιγραφή.

(...)

Όπως φαίνεται, για να έχει νόημα η ιστορία και η ζωή του ανθρώπου δεν χρειαζόταν ερευνητικό πνεύμα και σοφία, αλλά αντιθέτως μάλλον, χρειαζόταν οι πίθηκοι να διαμορφώσουν ανθρώπινο πνεύμα σαν πολύτιμο εργαλείο για τη δράση τους. Η άποψη των πρώτων πιθήκων που άρχισαν να σχηματίζουν και να μεταδίδουν σκέψεις δεν θα μπορούσε να είναι άλλη, από την απαξίωση του πνεύματος και την υπερεκτίμηση της σωματικής δράσης για την επιβίωση μέσα στη ζούγκλα. Εμείς μπορούμε να αντιστρέψουμε τη λογική τους και να τους απαντήσουμε: Αν αυτοί οι άγριοι άνθρωποι ζούσαν σε μια οικογένεια με μορφωμένους γονείς και με εμπειρίες για τις δυνατότητες της σκέψης. Αν από μικρά παιδιά είχαν έρθει σε επαφή με ερευνητικές και πολιτιστικές δραστη­ριότητες, αν είχαν πληροφόρηση για περισ­σότερα πράγματα του κόσμου και περισσότερες παρατηρήσεις για το φαινόμενο της ζωής σε διαφορετικούς τό­πους και χρόνους, και αν στο περιβάλλον τους δεν ζούσαν τέτοιοι ανάγωγοι και απολίτιστοι άνθρωποι, τότε μάλλον μέσα στα σχέδια για τη ζωή θα έβα­ζαν περισσότερο πνεύμα. Οι άνθρωποι δεν θα προσδοκούσαν περισσότερα από τη σκληρή εργασία ενός αγράμματου και τα πρότυπά τους δεν θα ήταν η δύναμη του λιονταριού και η ταχύτητα ενός πούμα. Αν το πιο δυνατό βιολογι­κό σώμα είχε μόνο πλεο­νεκτήματα και αν ήταν μειονέκτημα στο πνεύμα ότι αυτό δεν έχει δύναμη, τέτοια όπως την αντι­λαμ­βανόμαστε εφαρμοσμένη με σωματική επαφή, τότε η αδυναμία δεν θα είχε εμφανιστεί στην άγρια φύση. Μάλλον αντίθετα, εκεί που η δύναμη εμφανίζεται φοβερή, η ζωή ή το πνεύμα λείπουν!

(...)

 

 

---