(Δωράκι για τους αδιάβαστους ερευνητές που σκέφτονται σοβαρά και
ικανοποιούνται με την Ανθρωπική Αρχή)
<•>
Πριν σας συστήσω έναν άλλο γνωστό
Ευρωπαίο φιλόσοφο και μια από τις πιο επιτυχημένες σκέψεις στην
ιστορία της φιλοσοφίας, για τη σχέση μεταξύ φύσης και Θεού, κάτι
συγκινητικό θυμήθηκα με την αξίωση του Ντεκάρτ (όπως έγραψα στην
προηγούμενη δημοσίευση). Θυμήθηκα, πώς στον “Τίμαιο” του Πλάτωνα, οι
παρευρισκόμενοι ετοιμάζονται να ακούσουν το φιλόσοφο και αστρονόμο
να τους μιλάει για τους νόμους και για τα όρια του κόσμου.
Ο Σωκράτης λέει στον Τίμαιο: “Τίμαιε,
μπορείς ν' αρχίσεις αμέσως την ανάπτυξη του θέματός σου, αφού
επικαλεσθείς, όπως συνηθίζεται, τους θεούς”.
Ο Τίμαιος απαντάει: “Μα, Σωκράτη,
αυτό το κάνουν ασφαλώς όλοι όσοι έχουν και ελάχιστη σύνεση.
Επικαλούνται δηλαδή πάντοτε το θεό, όταν επιχειρούν κάτι μικρό είτε
μεγάλο. Εμείς τώρα που πρόκειται να συζητήσουμε περί του σύμπαντος,
πώς δηλαδή γεννήθηκε ή είναι αγέννητο, αν δεν παραφρονήσαμε τελείως,
είμαστε αναγκασμένοι, αφού επικαλεσθούμε τους θεούς και τις θεές, να
ευχόμαστε να πούμε, όσα θα πούμε, αρεστά μεν σε εκείνους, συνεπή δε
προς εμάς τους ίδιους. Και σχετικώς μεν με τους θεούς, ας θεωρηθεί
αυτό ως παράκλησή μας. Όσον αφορά εμάς, ας τους παρακαλέσουμε να μας
βοηθήσουν, ώστε εσείς μεν να κατανοήσετε όσο το δυνατόν ευκολότερα,
εγώ δε να σας αποδείξω όσο το δυνατόν καλύτερα πώς εννοώ το υπό
συζήτηση θέμα”. (* Το
απόσπασμα είναι από τις εκδόσεις Πάπυρος 1975, με δική μου απόδοση
από την καθαρεύουσα στη δημοτική).
Κάποιος που σκέφτεται αποκλειστικά με
την εμπειρία βγαλμένη από ένα κοινό μικροσκόπιο ή από ένα τηλεσκόπιο
και δεν πιστεύει σε κανένα θεό, αυτός ενδέχεται να αστειευτεί με ένα
τέτοιο ξεκίνημα της έρευνας. Φαντάζομαι ότι θα εξέφραζε και
διαφωνία, διότι έτσι η έρευνα εμποδίζεται από φόβο, όπως θα έλεγε.
Σε αυτούς τους νεότερους ερευνητές, που η σκέψη τους δεν ξεφεύγει
από τις παρατηρήσεις των ματιών τους, απαντώ με το δικό μου
ξεκίνημα, το οποίο δεν δείχνει λιγότερο σεβασμό για το Θεό: Όταν
πριν από τριάντα χρόνια ξεκίνησα με μεγάλο ενθουσιασμό τη δική μου
θεωρητική έρευνα, τότε ορκίστηκα μέσα στη σκέψη μου ότι θέλω να μάθω
τις απαντήσεις με κάθε κόστος, ακόμα και αν αυτές οι απαντήσεις
είχαν για συνέπεια να χάσω τη ζωή μου. “Θέλω να μάθω την αλήθεια και
να ζήσω σύμφωνα με αυτήν, ακόμα και αν με την αλήθεια διαφωνεί ο
Θεός”, έλεγα τότε. Αλλά αναρωτιόμουν: Θα μπορούσε ένας Θεός να είναι
ψεύτης, εχθρός της αλήθειας και να εμποδίζει την έρευνα;
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ που ίσως δεν έχουν κάνει
άλλοι μελετητές. Ο Τίμαιος είπε: "ας τους παρακαλέσουμε (τους θεούς
και τις θεές) να μας βοηθήσουν, ώστε εσείς (οι συνομιλητές) μεν να
κατανοήσετε όσο το δυνατόν ευκολότερα, εγώ δε (ο φιλόσοφος) να σας
αποδείξω όσο το δυνατόν καλύτερα πώς εννοώ το υπό συζήτηση θέμα".
Δηλαδή, για την έρευνα της αρχής των πραγμάτων, ο Φιλόσοφος έχει
εκτιμήσει ότι η επιτυχία μπορεί να επηρεαστεί από κάποιους, που
σήμερα στη φυσική τους αποκαλούν "παρατηρητές". Αλλά οι
"παρατηρητές" στην αρχαία έρευνα δεν ήταν οι χρηματοδότες ή οι
μερικοί συνάδελφοι φυσικοί. Ήταν οι θεοί και οι θεές που ρύθμιζαν
(παγκοσμίως) τις φυσικές δυνάμεις. Και επομένως, καλό θα ήταν
-σκέφτηκε ο Φιλόσοφος- αυτές οι δυνάμεις να είναι ευνοϊκές για την
έρευνα και να έχουν εξοπλίσει με ικανότητες τον άνθρωπο και να μη
γίνουμε εμείς οι ίδιοι εμπόδιο στην έρευνα με τη μεγαλομανία μας. Με
άλλα λόγια, απαραίτητο εφόδιο για την έρευνα της φύσης, ο Τίμαιος
(τουλάχιστο εδώ με το συγκεκριμένο απόσπασμα κειμένου) εκτιμάει
επιπλέον αυτό το οποίο εγώ ονομάζω "ηθική" ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΤΙΣ ΝΟΗΤΙΚΕΣ
ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ.
//////////////////////////
>>>►
Κατεβάστε και εκτυπώστε αυτή τη σελίδα
ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΙΟ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
>>>