ΚΥΚΛΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ - (ΠΛΗΡΕΣ) ΣΥΜΠΑΝ - ΔΥΝΑΜΙΚΟΣ (ΚΕΝΟΣ) ΧΩΡΟΣ

                                            ΥΛΗ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ

Τελικά για να σκεφτούμε μια αρχή για τη δημιουργία του κόσμου, δεν χρειαζόταν να ερευνήσουμε όλα τα επιμέρους πράγματα. Δεν χρειαζόταν να αφαιρέσουμε όλα τα φαινόμενα και να επιλέξουμε ένα ή δύο φαινόμενα σαν θεμελιώδη (λ.χ. την έλξη και την άπωση). Τελικά δεν χρειαζόταν να ανατρέξουμε πίσω στο χρόνο και να βρούμε μια μοναδική πηγή και αρχή για όσα ακολούθησαν. Ο κόσμος ως ένα πλήρες σύνολο είναι η μοναδική αρχή για να εξηγήσουμε την ύπαρξη των νόμων. Τόσο απλά, χωρίς επιλογή επιμέρους στοιχείων, χωρίς καταφύγιο σε φανταστικούς θεούς, χωρίς την απελπισία που φέρνει η σκέψη για ένα άπειρο παρελθόν εξέλιξης. Όλες αυτές οι δυσκολίες εξαφανίζονται και μένει μόνο μία: Πώς το σύνολο επιτυγχάνει να ρυθμίζει τις επιμέρους εξελίξεις και να εφαρμόζονται οι νόμοι στα φαινόμενα... έτσι που το σύνολο να φαίνεται ελλιπές και πάντοτε ανολο­κλήρωτο! Η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί χωρίς καταλάβουμε πώς ο "κενός" χώρος συνδέεται κυματικά με τα δομικά στοιχεία.

Έτσι απλή και λογική ήταν η αρχική σκέψη για την έρευνα της Δημιουργίας προς τη σωστή κατεύθυνση: Ολόκληρο το Σύμπαν είναι παρών και συνεργεί για να υπάρχει κάθε επιμέρους (υλικό) πράγμα. Την αδημιούργητη παρουσία του την αντι­λαμβανό­μαστε σαν κενό χώρο, ενώ τη διατάραξή του σαν φυσικές δυνάμεις και από κυματικά φαινόμενα. Μερικοί έχουν την άποψη για την αυτοτέλεια του κόσμου και έτσι νομίζουν ότι εξαφανίζεται ο ρόλος ενός παγκόσμιου πνεύματος. Δεν εξαφανίζεται. Έτσι πάλι νομίζουν, ότι η ύπαρξη των δομικών στοιχείων (ύλη) επιβεβαιώνει την αυτοτέλεια του Σύμπαντος. Η αυτοτέλεια του κόσμου δεν επι­βεβαιώνεται έτσι, όπως νομίζουν. Με την άποψη για τα δομικά στοιχεία μπορεί να εξαχθεί το αντίθετο συμπέρασμα, ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε και χρειάστηκε ένα νομοθέτη. Αν ο κόσμος δεν δημιουργήθηκε, τότε χρειάζεται να σταματήσουμε να μιλάμε για την ύλη σαν αρχή της ύπαρξης των πραγμάτων. Η αρχή των πραγμάτων γίνεται με τον κόσμο να συμ­μετέχει σαν σύνολο και με νόμους, που προ­ϋποθέτουν ένα συνολικό κόσμο.