|
ΚΥΚΛΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ – ΠΛΗΡΕΣ & ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΟ ΣΥΜΠΑΝ
ΝΕΟΤΕΡΗ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ(ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 από 7 ιστοσελίδες)Στο χώρο της σύγχρονης κοσμολογίας -που αναπτύσσεται σαν κλάδος της αστροφυσικής- έγινε δυνατή μία πληρέστερη περιγραφή για την αρχή της ύπαρξης των υλικών πραγμάτων και για τη δομή του Σύμπαντος, στη βάση των ανακαλύψεων και των παρατηρήσεων της φυσικής του 20ού αιώνα. Η δυνατότητα της περιγραφής του κόσμου σαν ενιαίο σύνολο πραγμάτων με όρους και σχέσεις από το χώρο της φυσικής επιστήμης υπήρχε από πριν. Πέρα από τις προσπάθειες των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, οι βάσεις είχαν τεθεί από τις παρατηρήσεις και τις ανακαλύψεις του Κοπέρνικου, του Γαλιλαίου, του Ντεκάρτ, του Κέπλερ και καταλυτικά του Νεύτωνα. Η αντίληψη και η περιγραφή της κίνησης από τους φυσικούς μέχρι και το 19ο αιώνα ενθάρρυναν τη λεγόμενη μηχανιστική θεώρηση του Σύμπαντος. Μηχανιστική, δηλαδή θεώρηση ενός κόσμου, όπου όλα τα υλικά πράγματα ενεργούσαν μόνο με την εξωτερική μετατόπισή τους μέσα στο χώρο και οι όποιες μεταβολές τους ήταν η αλλαγή στη θέση, στην ταχύτητα, στον όγκο, στη μορφή και στη θερμοκρασία τους, σύμφωνα με τους γνωστές σχέσεις της μηχανικής. (...) Τα αδιέξοδα και τα κενά μίας τέτοιας στενόμυαλης επιστημονικής γενίκευσης για την πραγματικότητα -με τους άκαμπτους όρους της φυσικής και σε αποκομμένες συνθήκες, όπου για λόγους διευκόλυνσης είχαν αφαιρεθεί πλήθος άλλων εμπλεκόμενων φαινομένων-, τα παρατηρούσαν ή τα απόφευγαν οι φιλόσοφοι, στους οποίους δεν αρκούσε η επαγγελματική αποκατάσταση που υποσχόταν η εξειδίκευση και η επιτυχία από την τεχνική εφαρμογή της γνώσης. Οι φιλόσοφοι μπορούσαν να μιλήσουν αποκλειστικά για συγκεκριμένα πράγματα, μπορούσαν να θέσουν ερωτήματα για το κάθε πράγμα που είδαν ξεχωριστά και να καταθέσουν πολύτιμες λεπτομέρειες και παρατηρήσεις, χωρίς να εκτεθούν με τη φαντασία τους. Όμως, έδωσαν προτεραιότητα σε άλλες αναζητήσεις, με πιο γρήγορες προσδοκίες και αναγνώρισαν ένα μεγάλο κενό στη γνώση που περιορίζεται στην απλή καταγραφή της εμπειρίας και στις λεπτομέρειες της παρατήρησης μερικών "αποσπασμένων" πραγμάτων. Αντιθέτως, οι φυσικοί (οι οποίοι ήταν επικεντρωμένοι σε μερικές παρατηρήσεις των ορατών πραγμάτων) μέχρι να ξεκινήσει η έρευνα των ηλεκτρομαγνητικών φαινομένων, θεωρούσαν ότι κάθε πράγμα μπορούμε να το γνωρίσουμε εξαντλητικά και να το περιγράψουμε (σαν σώμα) με μαθηματική ακρίβεια. Η μόνη δυσκολία για εκείνους ήταν, ο μεγάλος αριθμός των σωμάτων και κυριολεκτικά οι λεπτομέρειες που έπρεπε να παρατηρήσουν. Ο φιλόσοφος του 19ου αιώνα, Φρ. Ένγκελς (Fr. Engels, 1820-1895) παρατηρούσε διεισδυτικά και έγραψε στο έργο του "διαλεκτική της φύσης",1 με αφορμή ορισμένες σύγχρονες θεωρίες της εποχής του: "ένας στενός εμπειρισμός, ο εμπειρισμός εκείνος που όσο μπορεί απαγορεύει τη σκέψη και που γι' αυτό ακριβώς το λόγο όχι μονάχα σκέφτεται λαθεμένα, αλλά είναι και ανίκανος να παρακολουθήσει πιστά τα γεγονότα ή να τα εκθέσει με πιστότητα και που συνεπώς μετατρέπεται στο αντίθετο του αληθινού εμπειρισμού. (σελ. 95) Μέχρι το τέλος του περασμένου αιώνα και ακόμα μέχρι το 1830, οι φυσικοί επιστήμονες μπορούσαν να τα βολεύουν με τη βοήθεια της παλιάς μεταφυσικής, γιατί η πραγματική επιστήμη δεν προχωρούσε πέρα από τη μηχανική-γήινη και κοσμική. (σελ. 182) Οι φυσικοί επιστήμονες πιστεύουν πως ελευθερώνονται από τη φιλοσοφία, αγνοώντας ή υβρίζοντάς την. Ωστόσο τους είναι αδύνατο να προχωρήσουν χωρίς σκέψη... Έτσι δεν ξεφεύγουν από το ζυγό της φιλοσοφίας και τις περισσότερες φορές αλίμονο, της χειρότερης (σελ. 188)". Οι φιλόσοφοι χρησιμοποιούσαν διαφορετική ορολογία για να περιγράψουν θεωρητικά τα πράγματα και με τις αφηρημένες έννοιες που εξέφραζαν περιέπλεκαν περισσότερο τα πράγματα αντί να τα αναλύουν και να τα περιγράφουν ξεχωριστά ένα-ένα (π.χ. ο Leibnitz 1646-1716, ο G. Hegel 1770-1831). Βέβαια, υπήρξαν οι γνωστοί ακραίοι υλιστές φιλόσοφοι που επηρεάστηκαν και χρησιμοποίησαν τις ανακαλύψεις των φυσικών όχι για να επωφεληθούν σαν τεχνίτες και ειδικοί αλλά για να εναντιωθούν σε ιδεαλιστικές απόψεις, οι οποίες τόνιζαν το ρόλο του πνεύματος και του Θεού στη φύση. Όμως υπήρχαν πάντα και εκείνοι, οι οποίοι δεν προσπερνούσαν αδιάφορα τις συνηθισμένες παρατηρήσεις για τα πράγματα ούτε τις ανακαλύψεις στο χώρο της επιστήμης και αντιθέτως, πρόσεχαν για να μη βρεθούν σε σύγκρουση με επιβεβαιωμένες αλήθειες (π.χ. από τις γνωστές περιπτώσεις ο Ντεκάρτ 1596-1650, ο Σπινόζα 1632-1677, ο Χέγκελ). Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί ο Τζορτζ Μπέρκλεϋ (G. Berkeley 1685-1753), ο οποίος στην προσπάθειά του να ενισχύσει τις ιδεαλιστικές και θεολογικές απόψεις, “χρησιμοποιούσε” τις ανακαλύψεις και τις επιστημονικές εξελίξεις της εποχής του για να παρατηρήσει τα αδιέξοδά τους και έτσι έφθασε να απορρίψει την ύπαρξη της ύλης (σαν εκτεταμένη ουσία έξω από την αντίληψή μας). Οι πιο συγκρατημένοι προσπαθούσαν να οικειοποιηθούν τις νεότερες κατακτήσεις της ανθρώπινης έρευνας για να επιτύχουν λύσεις στις φιλοσοφικές προσεγγίσεις τους και για να προχωρήσουν πιο πέρα στις αναζητήσεις τους και στη συνοπτική περιγραφή του κόσμου. Τέτοια συγκρατημένη προσπάθεια, χωρίς περιφρόνηση για την εμπειρία έχει γίνει από τους νεότερους φιλόσοφους (π.χ. Fr. Engels 1820-1895, Ernest Haeckel 1834-1919, Teilhard de Chardin 1881-1955) και ευρύτερα από τους διανοούμενους του αποκαλούμενου “διαλεκτικού υλισμού”. Υπήρξαν και οι περιπτώσεις των φιλοσόφων, όπου με φιλοσοφικές απόψεις αναιρούσαν και περιόριζαν το ρόλο της φιλοσοφίας. Αυτό γινόταν ιδιαίτερα όταν περιορίζανε τη γνώση στα δεδομένα των αισθήσεων και υποβαθμίζανε τη δυνατότητα της σκέψης να αναφέρεται πιο γενικά στα πράγματα και ανεξάρτητα από την παρατήρησή τους (όπως οι D. Hume 1711-1776, Im. Kant 1724-1804, Ernst Mach 1838-1916). Στον 20ο αιώνα έγιναν γνωστοί οι Φιλόσοφοι του λεγόμενου Υπαρξισμού, οι οποίοι αντιλήφθηκαν την υπερβολή στις προσδοκίες από τη στεγνή επιστημονική γνώση, που περιοριζόταν αποκλειστικά στις ιδιαίτερες σχέσεις των υλικών πραγμάτων και που ο πολιτισμός γινόταν "πηγή δυστυχίας" για τον άνθρωπο, αντί να μετατρέπει τη Γη σε παράδεισο. (...) Ώσπου φθάνουμε προς το τέλος του 20ού αιώνα, όπου πολλοί ερευνητές φυσικοί από τον αυστηρό χώρο της επιστήμης “το ρίχνουν” στη φιλοσοφία με επιπολαιότητα (π.χ. P.W. Atkins, Stephen Hawking) και αναφέρονται συνολικά στα πράγματα, εκφράζοντας μία καταπιεσμένη ανθρώπινη επιθυμία, όπως οι θρησκευόμενοι που ζούσαν σε κομμουνιστικά καθεστώτα. Στην εποχή μας, που η δημοσιότητα και η πληροφόρηση προσφέρονται εύκολα και χρησιμοποιούνται για την άντληση οικονομικών οφελών και την εξυπηρέτηση άλλων στόχων, μπορούμε να ακούσουμε διάσημους, ικανούς και επιτυχημένους επιστήμονες να εκφράζουν ανώριμες φιλοσοφικές σκέψεις, προστατευμένοι από τη γελοιοποίηση από τις επιτυχίες και τις ικανότητές τους. Και αυτό είναι ένα ενδιαφέρον και σημαντικό ζήτημα για την έρευνα της ανθρώπινης νόησης, πως μπορεί κάποιος που έχει αποδείξει την ικανή νοημοσύνη και τις γνώσεις του, σε άλλες περιπτώσεις να σκέφτεται σαν καθυστερημένος, ανώριμα και σαν τρελός.
Go to Top |