Τα βίντεο με τοπία από τη φύση είναι συγ­κινητικά και επι­βλητικά. Με τις κινηματο­γραφικές ταινίες ξεχνάμε τη δική μας ζωή και για λίγο ζούμε σε άλλους κόσμους. Με τα βιντεο­παιχνίδια επίσης ξεχνάμε τη δική μας ζωή και συμμετέχουμε σε φανταστικούς κόσμους με τα αντίστοιχα συναισθήματα. Κάθε λέξη μπορεί να διεγείρει τη σκέψη. Το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να παράγει ανεξάν­τλητα σκέψεις και οι συζητήσεις να μην έχουν τέλος. Με σκέψη και φαντασία μπορούν να γραφτούν μυθι­στορήματα, προσωπικές εμπειρίες και να εκφραστούν εικασίες για φανταστικούς κόσμους. Η μουσική είναι εξαιρετικά συγκινητική, το μυαλό μας ταξιδεύει σε φαντα­στικούς κόσμους και σαν γλώσσα εξω­τερικεύει τις διαθέσεις μας. Οι παρου­σιάσεις βιβλίων, τα συνέδρια, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις δημι­ουργούν αισιοδοξία και προσδοκίες. Αλλά από όλες αυτές τις εμπειρίες και τις φανταστικές ανα­ζητήσεις ποτέ δεν μαθαίνουμε για την κοινή πραγμα­τικότητα. Κάποιοι αισθάνονται ότι με καλή γνώση της ιστορίας και με τη σκέψη τους στα επίκαιρα γεγονότα και στα πολιτικά ζητήματα έχουν την καλύτερη γνώση της πραγματικότητας. Αν μια περιοχή της γνώσης πλησιάζει περισσότερο στη φαντασία, τότε αυτή η περιοχή είναι οι πληροφορίες για κοινωνικά γεγονότα και για ανθρώπινες δράσεις. Στη διάρκεια της ζωής μας καταγράφουμε και εκτιμάμε τα γεγονότα από ώρα σε ώρα και από μέρα σε μέρα. Σκεφτόμαστε με την αξίωση να μην αλλαχθεί η χρονική σειρά και τα γεγονότα να μην εξηγηθούν με παραλήψεις. Όταν, όμως, μιλάμε για την ιστορία λαών και ολόκληρης της κοινωνίας, τότε πολλά χρόνια, δεκαετίες, ίσως και αιώνες αφαιρούνται από τη σκέψη μας, όπως για την παραγωγή μιας θεατρικής παράστασης και ίσως ακόμα πιο παρα­πλανητικά. Ένα πλήθος προσώπων, γεγονότων και χρονικών διαστημάτων αφαιρούνται από τη σκέψη μας, ενώ πολλά όπως τα έχουμε μάθει είναι αμφίβολα. Μια απόφαση ενός προσώπου, που έτυχε να ηγείται για ένα μικρό χρονικό διάστημα, μια συμφωνία που υπο­γράφτηκε, μια μαρτυρία που κατα­γράφτηκε όπως καταγράφηκε τότε... αυτές οι απο­σπασματικές πληροφορίες επι­λέγονται σαν να αποκάλυπταν την περισ­σότερη πραγ­ματικότητα, σαν αιτίες για όσα ακολούθησαν ή σαν πλήρη απο­τελέσματα των όσων προ­ηγήθηκαν. Αν μαθαίναμε περισσότερα και όλες τις λεπτο­μέρειες τότε θα κάναμε διαφορετικές εκτιμήσεις, θα συζητούσαμε αστα­μάτητα, θα παρα­τηρούσαμε στρεβλώσεις και πολλές θα ήταν οι εκπλήξεις μας.

Με όλες τις εμπειρίες και πληροφορίες δεν γνωρίζουμε καλύτερα τον κόσμο. Όταν η ζωή μας διακοπεί, τότε δεν θα έχουμε φύγει με καλή γνώση του πραγματικού κόσμου και ίσως ούτε με την επίγνωση ότι υπήρξαμε, παρά τις γνώσεις και τις εμπειρίες μας. Η γνώση του κόσμου με περισ­σότερες πληροφορίες δεν είναι καλύτερη. Διότι η άγνοια της πραγμα­τικότητας συνοδεύεται από φαντασιώσεις, από απατηλές και μερο­ληπτικές σκέψεις, που δεν εξα­λείφονται με την αύξηση των πληρο­φοριών, ούτε με περισ­σότερες εμπειρίες. Για παράδειγμα, όταν σκεφτό­μαστε τα γεγονότα μέσα στην άδεια φαντασία μας χωρίς να σκεφτόμαστε ότι έχουν αφαιρεθεί πολλά άλλα γεγονότα και συνθήκες. Λείπει η επίγνωση ότι τα γεγονότα ήταν διαφορετικά και πιο απροσδιόριστα από όσο φανταζόμαστε με τις ελλιπείς πληροφορίες μας. Με λίγα λόγια, η άγνοια από μόνη της δεν είναι μόνο έλλειψη γνώσης, αλλά τότε το ανθρώπινο μυαλό σχηματίζει δικές του απόψεις για τα πράγματα, δίνει λανθασμένες εξηγήσεις και ταυτίζει την πραγμα­τικότητα με τις δικές του εμπειρίες. Πάρτε για παράδειγμα τα λόγια και τις σκέψεις των ανθρώπων κάθε φορά που συζητούν ή όταν γράφουν. Μέσα από τα λόγια των ανθρώπων δεν λείπει σχεδόν ποτέ η αναφορά σε κάτι που είπε ή έγραψε κάποιος άλλος άνθρωπος. Χάνονται αμέτρητες ώρες από τη ζωή τους για να σκέφτονται κάτι που ήταν ψέμα ή λανθασμένο ή άσχημα εκφρασμένο και όπως εμείς το θυμόμαστε, σαν να σκέφτονται για κάτι που οι ίδιοι το παρατήρησαν, ενώ σκέφτονται για τις σκέψεις κάποιου άλλου ή πολλών άλλων... Αν κάποιος θέλει να χάσει τον προσανατολισμό του στη ζωή, αν θέλει να ζήσει με αυταπάτες και να χάσει το χρόνο του, τότε ο πιο βέβαιος τρόπος είναι να σκέφτεται τι είπαν και τι έκαναν μερικοί άλλοι άνθρωποι. Οι περισσότερες απαντήσεις που δίνουν για τις επιλογές τους στη ζωή είναι γνωστές και θα τις συζητήσουμε πιο ειδικά σε άλλες σελίδες.