-ΤΟ ΚΥΡΟΣ ΤΟΥ ΟΡΘΟΥ ΛΟΓΟΥ

-Ο ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟΣ ΚΑΙ Ο ΑΝΤΙ­ΚΕΙΜΕΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

-Η ΥΠΑΡΞΙΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ.

Εκδόσεις "Η ΔΑΜΑΣΚΟΣ", Αθήναι, 1957, έκδοσις δευτέρα βελτιωμένη, σελίδες 168 (Α5) 

Εσωτερικά περιλαμβάνει την αφιέρωση: “Αφιερώνεται στους γονείς μου και στους πνευματικούς οδηγούς μου”

Το βιβλίο αυτό είχα αφήσει άκοφτο και αδιάβαστο για πολλά χρόνια στη μικρή βιβλιο­θήκη μου. Ο σύντομος πρόλογος με συγκίνησε και τον δακτυλο­γράφησα. Για μια ακόμα φορά σκέφτηκα, ότι ο πνευματικός προσα­νατολισμός της ζωή και το ερευνητικό πνεύμα είναι μια παγκόσμια ηθική και όσοι φιλοσοφούν με τέτοια επίγνωση είναι πνευματικά αδέλφια, άσχετα από τις επιμέρους διαφωνίες στις σκέψεις τους. Ακολουθεί ο πρόλογος προ­σαρμοσμένος με τους νεότερους γραμματικούς κανόνες.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ (του Δ. Α. ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ)

“ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ αυτό αποτείνεται σε κάθε άνθρωπο, που φλέγεται από τον πόθο της γνώσεως των επιστημονικών και κοσμο­θεωριακών κρηπίδων.

Άνθρωπος, που δεν κατόρθωσε να γνωρίσει τις θε­μελιώδεις αλήθειες, που μόνες αυτές μπορούν να αποτελέσουν αρραγές στήριγμα για ένα ακίνδυνο ξά­πλωμα του πνεύματός του σε έρευνες του σύμπαντος, ο άνθρωπος αυτός είναι όχι μόνο δυστυχισμένος, αλλά και ανίκανος για κάθε σημαντική πρόοδο. Γιαυτό οι εποχές της πνευματικής αναπτύξεως έχουν ως πρωταρ­χικό των γνώρισμα την ορθή αντιμετώπιση των κοσμο­θεωριακών θεμελίων. Η εποχή μας το μόνο ελπιδοφόρο σημείο, που παρουσιάζει για μια ανάνηψη από το κατρα­κύλισμά της μέσα στην περιοχή του κατώτερου, είναι η στροφή και το ενδιαφέρον, που δεικνύουν οι άνθρωποι του πνεύματος και του επιστημονικού εργαστηρίου, για τις θεμελιώδεις και αιώνιες αυτές αλήθειες.

Τη στροφή αυτή έρχεται να υπηρετήσει και το βιβλίο αυτό”.

Στην Εισαγωγή του βιβλίου διαβάζουμε το σκοπό του βιβλίου: “Σκοπός του βιβλίου αυτού είναι η ανάπτυξη των αληθειών εκείνων, που πρέπει να βάζει κάθε φιλόσοφος για θεμελιακές προτάσεις του φιλοσοφικού του συστήματος, διότι τις αλήθειες αυτές μας τις διδάσκει η πραγ­ματικότητα και επομένως είναι επι­βεβαιωμένες αλήθειες”. Από την πρώτη απο­σπασματική ανά­γνωση γίνεται αντιληπτό, ότι οι σκέψεις έχουν μπει σε μια σειρά για να δοθεί ένας σαφής ορισμός σε πολλές θεμελιακές έννοιες της φιλοσοφικής ανα­ζήτησης. Δεν είναι τυχαίο, ότι ο συγγραφέας ήταν καθηγητής μέσης εκπαίδευσης και δίδασκε τα μαθηματικά. Οι γνωστές λέξεις-όροι στις οποίες εστιάζονται οι σκέψεις του συγγραφέα, αυτές από μόνες τους προ­σφέρονται “καθαρισμένες” και σαν απαραίτητες για την ανάπτυξη μιας φιλο­σοφικής θεωρίας, χωρίς παραλογισμούς και φαντασιοπληξία. Στο βιβλίο δεν αναπτύσσεται καμία θεωρία. Απο­σαφη­νίζονται ορισμένα νοήματα και συγχρόνως προ­βάλλονται πολλά από τα ζητήματα τα οποία χρειάζεται να σκεφτούμε. Έτσι συνοπτικά από μια διερεύνηση νοημάτων, από την αποσαφήνιση και από την παράθεση των θεμελιακών εννοιών σχηματίζεται μια πρώτη άποψη για τον κόσμο, χωρίς τις ακρότητες, τις οποίες ο ίδιος ο συγγραφέας παρατήρησε στην εισαγωγή του: “Πολλοί από τους παλαιούς ερευνητές ξεγλί­στρησαν σε φιλοσοφικά παραληρήματα, χωρίς καμία αξία, ενώ πάλι άλλοι έβγαλαν τελεσίδικη απόφαση, ότι τάχα κανένα από τα κοσμο­θεωριακά προβλήματα δεν είναι δυνατόν να λυθεί. Οι αντεπι­στημονικές αυτές ακρότητες κατα­κρίνονται από τη σύγχρονη επιστήμη, που κατόρθωσε να απαλλαγεί από απειθάρ­χητες φαν­τασιοκοπίες”._σ12

Πράγματι, από τις διατυπωμένες σκέψεις του βιβλίου λείπει η φαντασία, αλλά έτσι προ­σφέρεται μια γενική άποψη για τον κόσμο με την προοπτική να ερευνηθούν ορισμένα φαινόμενα και να ερμηνευθούν. Από αυτή την πρώτη και γενική άποψη του κόσμου φανερώνεται ορθο­λογικά το νόημα μιας άναρχης ύπαρξης και η ανεπάρκεια της εξήγησης του κόσμου “από την αναταραχή των μικρο­τεμαχίων της ύλης”. _σελ.165 Όπως πολλοί φιλόσοφοι,¹ ο συγγραφέας παρα­τηρεί τη σκοπιμότητα στη φύση και την αδυ­ναμία της ύλης να δημιουργήσει από μόνη της έναν κόσμο ρυθμισμένο, σε τάξη, με νόμους και με προοπτική για ζωή. Υποστηρίζει ότι η άναρχη ύπαρξη είναι άυλη με συνείδηση και ελεύθερη. Διαφωνεί ωστόσο και με την πνευματοκρατία, αφού παρατηρώντας τη λεπτομέρεια των νοη­μάτων, τονίζει ότι η πνευματική αρχή δεν έχει οπωσδήποτε συνείδηση ή επίγνωση και σκόπιμη ενέργεια. “Η διδασκαλία του Hegel ότι το άναρχον Ον είναι ασυνείδητη “λογική ιδέα”, του Scho­penhauer ότι είναι ασυνείδητη “βούληση” και του E. Von Hartmann ότι το άναρχον Ον είναι ασυνείδητη “βούληση” και “λογική ιδέα” δεν διαφέρουν από τον υλισμό, έστω και αν δέχονται την πρώτη ουσία πνευματική. _σελ.157

Τελικά ο συγγραφέας δεν αποφεύγει να επεκτείνει τη σκέψη του για τις δυνατότητες της άναρχης και ενσυνείδητης ύπαρξης (ή Θεού) και να εξαγάγει σαν συνέπειες μερικές από τις πνευματικές δυνάμεις αυτού: “Η πνευματική σύνθεση του Δημιουργού είναι τοιαύτη, ώστε να έχει πλήρη ενημέρωση στους όρους πραγ­ματώσεως μιας κατα­στάσεως, να μη συγχέονται οι απειρο­πληθείς γνώσεις της παντογνωσίας του, να συλ­λαμβάνονται σχέδια παμμεγίστης πλοκής και εκτάσεως απαιτούντα συνδυασμόν απείρων αλλά καταλλήλων όρων, (εκάστου των οποίων η εξασφάλιση προϋποθέτει τεράστιο πλήθος ενδιαμέσων αιτιών), να εκλέγονται από τον ατέρμονα πλούτο της παγγνωσίας του τα απαιτούμενα στοιχεία για την πραγμάτωση των σχεδίων του, να δύναται να ενεργεί ούτος πολυμόρφως ως κυρίαρχος επί της φύσεως και να συνθέτει τα δημιουργήματά του κ. τ. τ. Η συνείδηση και φρόνηση του Δημιουργού, καθώς και η κυριαρχία του επί της φύσεως, έχουν άπειρες επί μέρους ικανότητες, εκάστη δε ικανότητα έχει σύνθεση μυστηριώδους τελει­ότητας, ώστε με την άπειρη γνώση του και δύναμή του ο Δημιουργός να συλλάβει και πραγματώσει το τεράστιο σε έκταση και πλοκή έργο της δημιουργίας του ανθρώπινου οργα­νισμού, τόσο του σωματικού όσο και του ψυχικού, αλλά και του όλου σύμπαντος”. _σελ.162 Είναι φανερή η προσπάθεια να υποστηριχθεί ένας Θεός δημιουργός και με όλα τα πλεονεκτήματα που έχουν συνοψιστεί στις μεγάλες θρησκείες (όπως η παντοδυναμία, η παντογνωσία και η άπειρη καλοσύνη). Πρέπει να σταθούμε στις διατυπωμένες σκέψεις του βιβλίου και η εκτίμηση του έργου του να μην επηρεαστεί από συνειρμούς με τις θρησκείες ή από πληροφορίες για τη σκέψη του συγγραφέα έξω από αυτό το βιβλίο του. Στο βιβλίο του δεν αναφέρεται σε κάποια θρησκεία, δεν χρησιμοποιεί ιστορικές ή προσωπικές εμπειρίες, δεν επανα­λαμβάνει απο­σπάσματα από άγιες γραφές (με μια μικρή εξαίρεση) και σταματάει στις πιο αφηρημένες απόψεις, χωρίς να επιχειρούνται εξηγήσεις.