<•> Τελικά είχα να προσθέσω κάτι καινούριο στη φιλοσοφία;* 

Μη φανταστείτε ότι γράφω για τη δυσκολία να πρωτοτυπήσουμε, λόγω της εκτίμησής μου ότι δεν έχω πρωτότυπες απόψεις. Εκτός από σχεδιαστής ιστο­σελίδων, αναγκάστηκα να γίνω αναλυτής και παρου­σιαστής των θεωριών και της φιλοσοφίας μου. Διότι δεν ήμουν μέλος σε κάποια ομάδα ούτε συνάδελφος κάποιου πανε­πιστημιακού καθηγητή, ούτε είχα επενδύσει χρήματα σε εκδότες για να με προβάλουν και δεν συμμετείχα σε συλλογική συγγραφή λεξικών ή εγκυκλο­παιδικών βιβλίων. Επιπρόσθετη η δυσκολία, ότι έχω γράψει πολλά και για δια­φορετικά ζητήματα, χωρίς να διαδέχομαι κάποιον άλλο διανοούμενο και χωρίς να συνεχίζω μια προηγούμενη γνωστή προσπάθεια. Με συνέπεια, οι λιγοστοί ενδιαφερόμενοι -ιδιαίτερα στην πνευματικά άθλια χώρα μου- να δυσκολεύονται να παρα­κολουθήσουν τη σκέψη μου ή να σκέφτονται απορριπτικά για έναν άγνωστο διανοητή.

> Μετά από αυτή την “απείθαρχη” φιλοσοφική προσπάθεια πολλών ετών, μια αναπτυγμένη κοσμοθεωρία καθοδηγήθηκε με το ενδιαφέρον για τον προ­ορισμό της ζωής και με πυξίδα την αυτογνωσία του πνεύματος. Το ζήτημα εκτιμήθηκε σημαντικό όχι μόνο απευθείας για τη ρύθμιση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και για λόγους συναισθηματικούς, αλλά σημαντικό και για τη διανοητική συνέπεια. Η ανάδειξη των πνευματικών αδυναμιών του ανθρώπου (βιολογικοί περιορισμοί όπως περιορισμένη μνήμη, μεροληψία στη σκέψη και στις αισθήσεις, ασάφεια και ελαττώματα της γλώσσας κλπ), η εκτίμηση για ανεπάρκεια να επιτευχθεί πλήρη γνώση των πραγμάτων και η διαπίστωση για τη φυσική μεροληψία που ξεκινάει αυτόματα από τις αισθήσεις έστρεψε την πιο αισιόδοξη φιλοσοφική αναζήτηση ενάντια στον εαυτό της. Η αναβάθμιση της φιλο­σοφικής σκέψης επέτυχε την ελάττωση των προσδοκιών από την επιστήμη!

> Παράλληλα, για την ερμηνεία πολλών φαινομένων και για την αρχή του κόσμου ενσωματώθηκε η παλαιότερη και η σύγχρονη φυσική. Αυτό ήταν το πιο μεγάλο έλλειμμα στη φιλοσοφική προσπάθεια όλων των παλαιότερων φιλο­σόφων. Η φιλοσοφία έμεινε με τις πιο αφηρημένες σκέψεις και οι ερμηνείες έμειναν καθυστερημένες, χωρίς παρατηρήσεις στα πράγματα και χωρίς καμία προοπτική για την έρευνα, σαν τις θρησκευτικές απόψεις.

> Το σύνολο των αναπτυγμένων απόψεων, διατυπωμένο με το συνη­θισμένο λεξιλόγιο, επεκτάθηκε ορθολογικά σε ζητήματα όλων των επι­στημών, ακόμα και σε θεολογικά. Όταν οι απόψεις είναι συντομευμένες και γενικές, τότε μπορούν να γίνονται όμοιες ή αντιθέτως έτσι απο­γυμνωμένες να χάνονται οι ομοιότητες και να εμφανίζονται μεταξύ τους αντιφατικές και τελείως άσχετες.⁴ Η συνοπτική άποψη όπως σχηματίζεται από τις σκέψεις των Στωικών, αλλά και από την αρχαία Ινδική σοφία και η οποία αργότερα εν μέρει προσαρμόστηκε στο Χριστιανικό δόγμα: “Τα πάντα είναι διαποτισμένα από τον θεό, ο θεός είναι πανταχού παρόν. Ο θεός και η φύση αποτελούν το παν που είναι αιώνιο και άφθαρτο. Η παθητική ουσία είναι η ύλη και η ενεργητική ο θεός. Ο κόσμος είναι ένας και πεπερασμένος, είναι λογικό, έμψυχο, και νοητικό”. Πράγματι, αυτή είναι σχεδόν η άποψη του νέου πνευματικού δημιουργού. Ίσως θα προσπαθούσα να διευκρινίσω και να εξηγήσω, ότι η ύλη δεν είναι παθητική, αν κάποιος υποστήριζε, ότι η κίνηση είναι αξεχώριστη από την ύλη (σαν τρόπος ύπαρξης όπως λένε οι θεωρητικοί του Διαλεκτικού Υλισμού). Επιπλέον, αν μου ζητήσουν να τοπο­θετήσω τη δική μου κοσμο­θεώρηση κάτω από μια ετικέτα, δεν έχω αντίρρηση να τη χα­ρακτηρίσουν “Πανθεϊστική”. Όταν όμως κάποιος διαβάσει, πώς εννοώ και σχηματίζω αυτή τη συνοπτική άποψη μέσα στους τρεις τόμους των 500 περίπου σελίδων ο καθένας και με πολλή φυσική, τότε θα εκπλαγεί. Πρώτα απ' όλα, η αφετηρία για την ανάπτυξη των φιλοσοφικών μου απόψεων δεν ήταν ένα θεολογικό βιβλίο ούτε η επιλεγμένη θεωρία κάποιου φιλόσοφου. Να φανταστείτε ότι ξεκίνησα να αναπτύσσω τις φιλοσοφικές απόψεις μου ως άθεος και με τη μηχανιστική / σωματιακή / Νευτώνεια άποψη για τον κόσμο. Για να εισαγάγω την έννοια “Θεός ή Παγκόσμιο Πνεύμα” στη διατυπωμένη ερμηνεία μου για τον κόσμο, ανέπτυξα πρώτα μια ερμηνεία ορισμένων φυσικών φαινομένων με παρατηρήσεις στην εμπειρία και με όρους της φυσικής. Αυτή η κοσμο­λογική θεωρία είναι αναπτυγμένη στα τρία χονδρά βιβλία. Μέσα σε αυτά τα βιβλία δεν έχει αναμιχθεί η έννοια ενός Θεού, ούτε το παγκόσμιο πνεύμα, παρά μόνο προς το τέλος του τρίτου βιβλίου, όταν ήρθε η στιγμή για να βγει ορθολογικά αυτό το συμπέρασμα ή οι ενδείξεις. Επίσης, το πυκνο­γραμμένο βιβλίο 600 σελίδων για μια παγκόσμια ηθική, περιέχει θεμελιώδεις σκέψεις και αναπτυγμένες απόψεις για μια ηθική με πνευματικό προσανατολισμό.⁵ Ούτε σε ένα τέτοιο βιβλίο (ηθικής) χρησιμο­ποιήθηκε η έννοια του Θεού ή ενός παγκόσμιου πνεύματος. Αυτός ο σκόπιμος διαχωρισμός στα ζητήματα και η ανάμιξη των ζητημάτων μόνο μετά από το τέλος της ανάπτυξης του προηγούμενου ζητήματος και μετά από το πέρασμα με ορθολογικές σκέψεις, αποτελεί μια σπάνια προσπάθεια για τη φιλοσοφία. Εκτός από τη συνάφεια που επιβάλλεται από τη λογική ανάπτυξη των απόψεων, ο πνευματικός δημιουργός στην προσπάθειά του είχε έναν απλό κανόνα όπως ο Καρτέσιος: ότι πρέπει να ξεκινάμε με τις πιο φανερές και με τις πιο απλές αλήθειες, πριν εισαγάγουμε σκέψεις για πιο δυσνόητα ζητήματα, για αόρατα φαινόμενα και για πράγματα που αμφισβητούνται εύκολα. Έτσι εύκολα -και όχι από το υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο- αυτός απέφυγε ακόμα ένα πλήθος φαντασιώ­σεων και πληροφοριών, που δημοσιεύονται σαν αξιόπιστες, ενώ εμείς δεν μπορούμε εύκολα να τις ελέγξουμε.

> Ένα ερώτημα που θα με ρωτούσε κάποιος είναι, πώς μιλάω ορθολογικά για “παγκόσμιο πνεύμα”, για “θεό” και πώς τα συ­μπεραίνω. Προσπαθώ να γράψω προσεκτικά, αλλά αναπόφευκτα συντο­μευμένα. Όταν σε μια γραπτή απάντηση ανάφερα για ένα παγκόσμιο πνεύμα, τότε πρόσθεσα πέντε σειρές προκειμένου να διαχωρίσω τη θέση μου από την έννοια της φράσης, όπως αυτή χρησιμοποιείται στις θρησκείες ή από μερικούς φιλόσοφους. Ήθελα να δώσω μια σύντομη εξήγηση, ότι χρησιμοποιώ αυτή την έννοια του “παγκόσμιου πνεύματος” όχι επειδή έτσι φαντάζομαι το Θεό ή έτσι μου αρέσει, αλλά επειδή από μερικές παρατηρήσεις και με λογικές σκέψεις εκτιμώ ότι το Σύμπαν έχει “διανοητικότητα και σκέψεις”. Ακόμα και τη λέξη “Σύ­μπαν” πάλι δεν τη χρησιμοποιώ με τη συνηθισμένη έννοια που έχει όλος ο κό­σμος, ως ένα σύνολο από αστρονομικά σώματα και από ύλη, που βρίσκονται εξωτερι­κά μεταξύ τους (σαν καλά ξεχωρισμένα). Συνόδευσα τη λέξη “Σύμπαν” με τις λέξεις “ταυτόχρονο” και “πλήρες”. Στην έννοιά του συμ­περιλαμβάνω όχι μόνο τα παρόντα προς εμάς πράγματα ή σώματα, αλλά όλα τα δυνατά πράγματα. Το Σύμπαν στη δική μου άποψη είναι μαζί με το παρελθόν και το μέλλον του και έτσι 100% συνολικά καθορίζονται οι παγκόσμιοι νόμοι, που ρυθμίζουν την τοπική δημιουργία της ύλης και τη δομή της ίδιας της ύλης. Φαντάζομαι, θα προκαλούνται απορί­ες, αλλά μη χαθούμε στις σκέψεις εδώ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ