Όλοι γνωρίζουμε ότι ερχόμαστε στη ζωή με μεγάλη άγνοια, με απειρία, εξαρτημένοι και μιλάμε για την ατέλεια του ανθρώπου. Γι’ αυτή την απλή διαπίστωση δεν αμφέβαλε κανένας με τη συνηθισμένη επίγνωση της δικής του ζωής. Χωρίς πιο πέρα ανάλυση και εξήγηση ελάχιστα κατα­λαβαίνουμε τη σημασία της ατέλειας και των συνεπειών της. Όπως δεν κατα­λαβαίνουμε όταν μιλάμε επιπόλαια, λ.χ. για ένα ιστορικό γεγονός, το οποίο αναφέρουμε χωρίς να γνωρίζουμε τι έγινε τότε.

Πρέπει να καταλάβουμε, ότι δεν είναι μία άγνοια και μία εξάρτηση, χωρίς τα οποία πάλι θα ζούσαμε και θα ήμασταν οι ίδιοι. Δεν είναι μία άγνοια θεωρητική μέσα στη μνήμη και εξάρτηση μόνο για την επιβίωση, όπως είναι σε όλους. Είμαστε με την άγνοια και τους τρόπους «σύνδεσης», που χρειάζονται για να μπορούμε να είμαστε έτσι όπως μπορούμε εδώ και τώρα, για να αντι­λαμβανόμαστε εξαναγκαστικά τέτοια πραγματικότητα έξω μας και σε σχέση με το μέσα μας. Ή, αν θέλετε αντιστρόφως, από την εξαναγκαστική γνώση της πιο κοντινής πραγματικότητας που μας επηρεάζει εδώ και τώρα λείπει αυτομάτως η εμπειρία και η γνώση για όλη την υπόλοιπη πραγ­ματικότητα, που δεν μας επηρεάζει εδώ και τώρα, αλλά εκείνη συνδέεται με αυτήν που μας επηρεάζει. Με αυτά τα δεδομένα εμείς συν-προσδιορίζουμε την πιο πέρα εμπειρία μας, τις κινήσεις μας και την πορεία μας στη ζωή.

Επομένως, αν κάποιος επιδίωκε διαρκώς να διανοηθεί με «πολύ» λογική, δηλαδή διαρκώς με την αναμφίβολη γνώση, με συνέπεια, με λεπτομέρεια, χωρίς χρονικούς περιορισμούς και συνυπο­λογίζοντας όλη την πραγματικότητα, τότε δεν θα μπορούσε να επιβιώσει και θα δημιουργούσε προβλήματα σε λάθος χρόνο. Η ζωή μέσα σε τέτοιο πολύπλοκο και σκληρό περιβάλλον, έτσι όπως είναι περιορισμένη δεν μας θέλει τόσο «πολύ» λογικούς, αδιάφορους για τα αισθητά και ενδια­φερόμενους πιο πολύ για τα μακρινά μας!

Ο περιορισμός της υλικής και βιολογικής ύπαρξης στο χώρο και στο χρόνο συνδέεται άμεσα με τον περιορισμό της γνώσης (ή της διάνοιας), η οποία αρχίζει με τις αισθήσεις σαν γνώση εξωτερική. Αυτό είναι η πρωταρχική ατέλεια της ζωής με συνέπειες και ασυνέπειες… που οδηγούν στην εξωτερική δράση και της δίνουν κάποιο νόημα και δυνατότητες εξέλιξης. Δεν υπήρχε πιο εύστοχος και «προσγειωμένος» τρόπος για ν’ αντιδράσω στον ανθρωπο­κεντρισμό, στον εγωκεντρισμό και στον αισθησιοκρατικό προσανατολισμό. Αυτή την ατέλεια με όλη τη σημασία της, δεν μπορεί να την αμφισβητήσει κανένας.

«Για να μπορεί μία έμβια ύπαρξη, ειδικά η ανθρώπινη, ν’ αποδώσει υπέρ μεγάλη σημασία στις δυνατότητες μερικών πραγμάτων, σε μία τυχαία σχέση της μ’ ένα πράγμα, μ’ έναν άνθρωπο, με τις σχέσεις των άλλων, ν’ αρκείται στη γνώση της για την ύπαρξη και τις δυνατότητες μερικών πραγμάτων τα οποία της χρησιμεύουν άμεσα, ν’ αρκείται στην ύπαρξή της ανεξάρτητα από την ποιότητα και τη διάρκειά της, πρέπει αντιθέτως να μην μπορεί ν’ αποδώσει αρκετή σημασία στη δυνατότητά της να γνωρίζει, να μην αναζητάει την αρχή της ύπαρξης των πραγμάτων, τα όρια του χρόνου (…). Γενικά, πρέπει να διαμορφώνει τις δραστηριότητές της επηρεασμένη (ή παρασυρμένη) από το πιο άμεσο περιβάλλον της (σ. 346)» (1996) από το οποίο δεν είναι ανεξάρτητη.

Δεν πρέπει να μας ακούγεται υπερβολικό, ότι η ζωή αντλεί το νόημα και την ιδιαιτερότητά της ανάμεσα στις άλλες ξεχωριστές, από τη διανοητική μεροληψία και τις συνέπειές της, εξ αρχής με τις αισθήσεις. Θα ήταν ακατάληπτο αν συμπεραίναμε, ότι η ξεχωριστή ζωή μέσα στο Σύμπαν αρχίζει και δραστηριοποιείται χωρίς άγνοια και χωρίς τις συνέπειες του περιορισμού της. Αν δεν ήμασταν ατελείς τότε δεν θα ήμασταν «φυσιο-λογικοί». Άνθρωποι είμαστε, έχουμε ελαττώματα και κάνουμε λάθη, όπως το λέμε συνήθως. Η ατέλεια είναι μόνιμη και διαρκώς ζούμε με κάποιο λάθος. Οι σχέσεις και οι δραστηριότητες των πραγμάτων προ­ϋποθέτουν να είναι περιορισμένα, να έχουν ελλείψεις, διαφορές και σαν έμβια να αντιλαμβάνονται περιορισμένα, ξανά με κάποιες διαφορές. Ώσπου τελικά με την ανθρώπινη ζωή να διαμορ-φώνονται πολλές εμπειρίες και με τη γνώση να γίνεται δυνατή η πολιτισμική εξέλιξη. Με μία λέξη τα πράγματα και η ζωή προ­ϋποθέτουν να είναι ατελή, «μεροληπτικά» και να διαθέτουν αισθήσεις που τα συνδέουν με το μικρό περιβάλλον τους.

επάνω