HTML ΣΕΛΙΔΑ 6

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ

(Από τις πρώτες φιλοσοφικές σκέψεις)

 HTML ΣΕΛΙΔΕΣ   1,  2,  3,  4,  5,  6,  7,  8,  9,  10,  11,  12,  13,  14,  15,  16,  17,  18,  19,  20 

 

ΟΙ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΤΗΣ ΝΟΗΣΗΣ

Στο ξεκίνημα των φιλοσοφικών προσπαθειών και εμπνεύσεών μου μελετούσα με την πιο μεγάλη προσοχή το κύριο φιλοσοφικό έργο του Άρθουρ Σοπεγχάουερ. Μέσα στις σκέψεις μου τότε, ήταν να κάνω μια επι­τυχημένη περίληψη όλης της φιλοσοφίας του και παράλληλα μία κριτική στις φιλο­σοφικές απόψεις του, η οποία θα μου έδινε την αφορμή να παρουσιάσω τις δικές μου σκέψεις. Για να μπορέσω να κατανοήσω καλύτερα τη φιλο­σοφική θεωρία του Σοπεγχάουερ χρειάστηκε να μελετήσω έναν άλλο μεγάλο και γνωστό φιλόσοφο, τον οποίο ο Σοπεγχάουερ θαύμαζε και στη γνωσιο­λογική θεωρία του οποίου βασίστηκε ολόκληρη η δική του κοσμο­θεωρία. Μελέτησα με ενδιαφέρον την περίφημη "Κριτική του Καθαρού Λόγου" του Εμμανουήλ Καντ, αδιάφορος για τον τεράστιο όγκο του βιβλίου. Από το διάβασμα και την πνευματική προσπάθεια εκείνων των χρόνων μπόρεσα να αναπτύξω και να διαμορφώσω τις δικές μου απόψεις γύρω από τα ζητήματα για την αξιοπιστία και τη δυνατότητα της γνώσης.

Από την θεωρητική παρατήρηση των νοημάτων που εκφράζουν οι λέξεις και από την προσπάθεια να διακρίνω τις λεπτές διαφορές μέσα στο πλήθος των εννοιών που εκφράζουν τις ψυχικές και διανοητικές λειτουργίες, παρα­τήρησα και ξεχώρισα σαν καθοριστική  μία σκέψη. Αυτή η σκέψη εξηγεί και κάνει κατανοητό το πώς συνδέεται η γνώση με την ζωή και την ταυτότητά τους, όταν η γνώση εννοηθεί γενικότερα, με πολλές μορφές ή τρόπους δημιουργίας της :

«Η αντίληψη* πρέπει να αρχίζει από μίαν αφαίρεση που γίνεται μόνη της (απρόσεκτα, με βιολογικό τρόπο), γιατί αν όχι, τότε δε θα υπήρχαν μη αντιληπτά μέρη της πραγματικότητας. Αν ο προσδιορισμός της γινόταν μόνο από τα εξωτερικά πράγματα, τότε αυτή θα έπρεπε να μας δείχνει πολύ περισσότερα, αν όχι το σύνολό τους σ. 74. (…) Όταν ορίζουμε ότι η έννοια είναι μία αφηρημένη παράσταση ή αντίληψη, τότε την εννοούμε αρνητικά, με συνέπεια να την αντι­παραθέτουμε με εκείνες και ακόμα να τη θεωρούμε λιγότερο τέλεια. Ενώ, η ίδια η αντίληψη είναι αποσπασματική και αφηρημένη γνώση της πραγμα­τικότητας και δεν μας δείχνει τα πράγματα όπως ακριβώς είναι μόνα τους (ή με όλες τις σχέσεις τους σ. 78). (…)

Η αισθητικότητα και η νοητικότητα δεν είναι δύο αντίθετες δυνατότητες και η μία δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς την άλλη σ. 80. (…) Τα αισθήματα – όπως λ.χ. ένα χρώμα – είναι τόσο αφηρημένα και τόσο παραμορ­φωτικά, όσο μπορεί να είναι μία έννοια του λόγου σ. 81. (…) Η αντίληψη είναι περιορισμένη και αποσπασματική γνώση της πραγματικότητας, όπως οι έννοιες του λόγου και αρχίζει από μία εσω­διανοητική αφαίρεση. Η παράνοια αρχίζει άμεσα από τις αντιλήψεις, όπως και η ορθή εννόηση, από τις οποίες αφαιρούνται αναγκαία κάποια γνωρίσματα των πραγμάτων σ. 81. (…) Αν η αφαιρετική δυνατότητα ονομάζεται διάνοια ή είναι μία διανοητική δρα­στηριότητα, τότε το ίδιο πρέπει να ονομαστεί και η δυνατότητα της αντίληψης σ. 82. (…) Η ίδια η αντίληψη είναι ένα είδος εννόησης δημιουρ-γημένη έμμεσα από τα εξωτερικά πράγματα σ. 83. (…) Η γνώση μας έχει αρχίσει με το πρώτο αίσθημά μας, πριν να το διανοηθούμε και πριν αναρωτηθούμε αν έχουμε τη δυνατότητά της». Η διαφορά ανάμεσα στην αισθητικότητα και στη νοητικότητα είναι στον τρόπο που δραστηριοποιείται η διάνοια. Με την πρώτη δραστηριο­ποιείται έμμεσα, από έξω, ενώ με την άλλη άμεσα, από το έσω. σ. 83.

Η παραπάνω διαπίστωση της στενότερης σχέσης της διάνοιας με τις αισθήσεις και της ταυτότητας της διάνοιας με το σύνολο του λεγόμενου εσωτερικού κόσμου είναι τεράστιας σημασίας. Είναι παρόμοια με εκείνη που έγινε στο χώρο της Φυσικής, όταν ο Maxwell εξήγησε πως το φως είναι μόνο ένα μικρό μέρος της ηλεκτρο­μαγνητικής ακτινοβολίας. Είναι παρόμοια και με την άλλη που έκανε αργότερα ο Einstein, όταν έδειχνε πως η ύλη και η ενέργεια είναι ανταλλάξιμες σαν μία και η ίδια ουσία.

 

* Όλα τα αποσπάσματα στα οποία αναφέρεται ένας αριθμός σελίδας συμ­περι­λαμβάνονται στη δημοσιευμένη διατύπωση των απόψεών μου, η οποία έγινε το έτος 2000 με τον τίτλο «Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ».

Back To Topεπάνω

ΠΙΣΩ  ΕΠΟΜΕΝΗ