Τελικά, οι διαπιστώσεις που αποκαλύπτουν τη μονομέρεια, τον εγω­κεντρισμό και τον αισθησιο­κρατικό προσανατολισμό είναι τόσο εύκολες, που μπορεί ο καθένας να τις βρει στη μικρή εμπειρία του και από τη συνήθεια να αδιαφορήσει για την τεράστια σημασία τους. Είναι τόσο εύστοχες και απο­καλυπτικές, που δεν υπάρχει ασφαλές καταφύγιο για να κρυφθούμε από την αλήθεια τους. Το μόνο που μπορούμε να επιτύχουμε είναι να περι­ορίσουμε τη σημασία τους για την καθημερινή ζωή και συνήθως, τότε γίνεται η επίκληση της ανάγκης του ανθρώπου να πράξει και να διανοηθεί αισθησιο­κρατικά για να επιβιώσει στο φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον του.

Όμως, αυτή η αναγκαιότητα, το τελευταίο καταφύγιο της εγω­κεντρικής θεώρησης, δεν μειώνει τη σημασία του εσωτερικού προσα­νατολισμού και δεν ανατρέπει την αλήθεια μίας άλλης αντίθετης πραγματικότητας συνυ­φασμένης με την καθημερινή ζωή μας, την οποία παραβλέπουμε. Το παράδοξο και καταπληκτικό είναι, ότι αυτή η αναγκαιότητα να είμαστε μονο­μερείς, με μεγάλη άγνοια και με εξωτερική δράση για να επιβιώσουμε εξηγεί το νόημα της περαστικής ζωής μέσα στο Σύμπαν και αναδεικνύει την ουσία της και τη σημασία του εσωτερικού προσα­νατολισμού και της διάνοιας!

Εξηγεί και οδηγεί σε συνέπειες όχι μόνο επιθυμητές και ευχάριστες και σε μία συμπλοκή με την τύχη και έτσι σαν να αποδίδεται διαρκώς δικαιοσύνη… Το «φυσικό» μοιάζει να περιορίζεται από το «ηθικό» με φυσικό τρόπο.

«Η εμπειρία αποδεικνύει την αναγκαιότητα με την οποία γίνονται πολλές εγωκεντρικές δραστηριότητές μας, όπως πολλές ανατρεπτικές συνέπειες από την εξω­ανθρώπινη πραγματικότητα, αλλά όχι ότι δικαιο­λογούνται ηθικά. Γι’ αυτό δεν πρέπει να πιστεύουμε ότι αν όλοι συμπερι­φερόμασταν με τις αληθινές ηθικές αρχές ή σαν θεάνθρωποι, δε θα υπήρχαν προβλήματα και καταστροφικές συνέπειες για το δεδομένο κοινωνικό σύνολο». (1 ΙΑΝ. 1994)

Θα έλεγε κάποιος, ότι δείχνει μίσος και υπεροψία να μιλάμε για τον άνθρωπο με μειωτικούς και προβληματικούς όρους και να τον περιγράφουμε λιγότερο λογικό και καλό. Δεν είναι έτσι. Πρώτα απ’ όλα, δεν θα το λέγαμε αυτό, αν είχαμε συνηθίσει να βλέπουμε την πραγματικότητα που μας δυσαρεστεί και δεν μας εξυπηρετεί. Στην εμπειρία διαπιστώνουμε κάποια έλλειψη δυνατότητας του ανθρώπου και τις συνέπειές της και αυτή η διαπίστωση δεν επιδέχεται αμφισβήτηση. Ανεξάρτητα από σκοπούς και προθέσεις, ο άνθρωπος δεν είναι τόσο έξυπνος, ειλικρινής, λογικός, αλάνθαστος και δίκαιος όσο θα το θέλαμε και όπως αποκαλύπτει το παρελθόν του. Εκτός ότι είναι έτσι ατελής, είναι και εξαναγκασμένος να πράττει συχνά με πιεσμένα χρονικά όρια για να επιτύχει την επιβίωσή του.

Εξηγώντας την ατέλειά του με τον τρόπο που δημιουργείται γενικότερα η ζωή και ανελίσσεται περιορισμένη στο περιβάλλον της, έτσι δεν τον κατα­δικάζουμε γι’ αυτήν την ατέλειά του, όπως αν ήταν αυτός ο ίδιος ο αποκλειστικός υπαίτιος του εαυτού του και των δραστηριοτήτων του. Ως ένα όριο κατα­λαβαίνουμε και ανεχόμαστε την ατέλειά του, όπως και στις άλλες μορφές ζωής.

Με τη γνώση των αιτιών και του τρόπου, που ο άνθρωπος είναι ατελής βιολογικά και διανοητικά και με τη γνώση των συνεπειών, στις οποίες οδηγεί αυτή η ατέλειά του – τόσο στον ίδιο όσο και με τη συμπεριφορά του – διαφωτίζουμε πώς μπορεί να περιορίσει την ατέλειά του και να ανελιχθεί. Αποκρύπτοντας ή αδιαφορώντας για την ατέλειά του, αποφεύγοντας να την εξηγήσουμε και να την αποδεχτούμε, μιλώντας για τον άνθρωπο σαν να ήταν ο Θεός, παρουσιάζοντάς τον μονομερώς λογικό και καλό, τον αφήνουμε στην τύχη του. Του αποκρύπτουμε την έξοδο, του κλείνουμε τις πόρτες, του σβήνουμε τα φώτα για να μην μπορέσει να αποτρέψει την ατέλειά του μαζί με τις συνέπειές της στην πορεία της ζωής του.

Αυτό που καθιστά τους πολιτικούς και τους αρχηγούς πιο υπεύθυνους για τα χάλια της κοινωνίας και πρέπει να προκαλεί μεγάλη αγανάκτηση είναι η ανοχή και η χρησιμοποίηση των ελαττωμάτων του ανθρώπου για τα δικά τους σχέδια και τις προσωπικές φιλοδοξίες τους.

επάνω