Και όμως, οι δύο μεγαλύτερες θρησκείες της Γης, επέτυχαν να συσκοτίσουν την ηθική σημασία της γνώσης και της διάνοιας και πως επηρεάζουν διαρκώς την πορεία της ζωής. Η εξήγηση γι’ αυτό το ιστορικό φαινόμενο της υποβάθμισης βρίσκεται στον αισθησιο­κρατικό προσανα­τολισμό του ανώριμου ανθρώπου και στη μεγάλη άγνοια για τη σχέση της αόρατης διανοητικής δραστηριότητας και των αισθήσεων με το νόημα της ζωής. Το πιο αδύνατο σημείο αυτών των μεγάλων θρησκειών ήταν εξ αρχής και ολοφάνερα η υποβάθμιση του ρόλου της γνώσης, της εμπειρίας και του στοχασμού για τη ζωή, ενώ στην καθημερινή σχέση μας με τους άλλους ανθρώπους και η συμπεριφορά μας επηρεάζονται διαρκώς από τις διανοητικές πράξεις μας. Η ίδια αυτή η υποβάθμιση επέτρεψε την αναβάθμιση εκείνων των τοπικών κοινωνικών γεγονότων και έθρεψε την παράνοια και τη φαν­τασιο­κοπία για πολλούς αιώνες. Διδασκαλίες τόσο φτωχές σε γνώση, με επιπόλαιη άποψη για τον προορισμό της ζωής επί της Γης, περι­φρονητικές για την εμπειρία, οι οποίες προβλήθηκαν με υπεροψία σαν την τελειότερη αλήθεια, σαν θεόπνευστη και ιστορική μαρτυρία και είχαν την απαίτηση να ανυψώσουν ηθικά τον άνθρωπο ως δια μαγείας, με την εξυπηρέτηση συμ­φερόντων και παραβλέποντας την αδυναμία τους!

Όταν μία δοξασία, την οποία εύκολα μπορεί να την αμφισβητήσει με εύστοχες διαπιστώσεις ακόμα και ένας νεαρός, αυτή επιβάλλεται εκβιαστικά, καταπιεστικά ή καταφέρνει να γίνει αποδεκτή και να εξαπλωθεί, όχι με τη δύναμη της αξιοπιστίας και της θεωρητικής συνέπειας αλλά με την αδυναμία της άγνοιας των ανθρώπων, με τους πιο γελοίους και με τους πιο τραγικούς τρόπους, τότε δικαιολογημένα δημιουργείται αποστροφή για τη θρησκεία και αντίδραση. Θα πρέπει κανείς να έχει μία δόση παραλογισμού και περι­φρόνηση της εμπειρίας για να μην αποδέχεται τα μεγάλα λάθη, την ασυνέπεια και τις ελλείψεις της διδασκαλίας τους και τη μεγάλη ζημιά που επέτυχαν με γελοίο έως τραγικό τρόπο στην κοινωνία και στον πολιτισμό, παράλληλα με την επι­διωκόμενη θετική επίδρασή τους.

Μπορούμε να αμφισβητήσουμε στη θρησκεία πολλές περιγραφές και γεγονότα, τα οποία θεωρούνται ιστορικά. Να διαφωνήσουμε με πολλές βασικές απόψεις της διδασκαλίας τους. Σε πολλές περιπτώσεις να δια­πιστώσουμε τον παραλογισμό τους, τα αδιέξοδά τους, τα μεγάλα κενά γνώσης και τις υπερβολές τους. Ωστόσο, θα είμαστε μονόπλευροι και άδικοι, αν δεν ανα­γνωρίσουμε και μία θετική συνεισφορά τους. Αυτή προέρχεται από το φιλοσοφικό τους προσανατολισμό και από τον προβληματισμό, που δημι­ουργούν γύρω από τον προορισμό και το νόημα της ζωής.

«Αν πάρουμε τις θρησκευτικές διδασκαλίες σαν μορφές της μυθο­λογικής φιλοσοφίας, σαν απόπειρες του εσωτερικού προσα­νατολισμού της ζωής και σαν αντίδραση στον εξωτερικό και αισθησιο­κρατικό τρόπο θεώρησης των πραγμάτων, τότε θα αξίζουν περισσότερο την προσοχή μας και θα βρούμε έναν επαρκή λόγο για την προδρομική ύπαρξή τους». σ. 231

Αφαιρέστε τον εσωτερικό προσανατολισμό τους και τον προβληματισμό για τον προορισμό της ζωής και η θρησκεία θα χάσει το δικό της νόημα. Θα απομείνει μία παράδοση για συμβολικές εορταστικές εκδηλώσεις, μία λογο­τεχνική ιστοριούλα με διδάγματα για τα παιδιά. Γι’ αυτό, η θρησκεία και η Ηθική δεν κινδυνεύουν να ανατραπούν από μία άθεη θεώρηση του κόσμου. Δεν μειώνονται τόσο πολύ από την αμφισβήτηση της ύπαρξης του Θεού, η οποία μπορεί να γίνεται από προκατάληψη ή από μονόπλευρη γνώση των πραγμάτων.

Ο κοινός «εχθρός» τους είναι η εμπειρική γνώση, που περιορίζεται στις έμμεσες και εξωτερικές σχέσεις των πραγμάτων, στις εξωτερικές τους δυνατότητες και η μεροληπτική εγωκεντρική δράση, την οποία αυτή η εμπειρία τροφοδοτεί (μέσω των αισθήσεων). Με αυτή τη μεροληπτική εμπειρία ανα­δεικνύονται και δημιουργούνται οι εξωτερικές δυνατότητες και πάνω της μπορούν και βασίζονται οι αντίθετες απόψεις προς την εσωτερική αναζήτηση, προς την ύπαρξη μίας εσωτερικής πλευράς της πραγματικότητας. Έτσι, η διανοητική – άμεση σχέση της ζωής με τον εαυτό της και η σημασία για την πορεία της συσκοτίζονται.

επάνω