ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΕΞΕΙΣ

Είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε (χωρίς περιττές πληροφορίες) κάποια γνωστά φαινόμενα, τα οποία διδάσκονται από τα σχολικά χρόνια. Γνωρίζουμε, ότι τα χρώματα δεν υπάρχουν έξω από τον εγκέφαλό μας, επάνω στα πράγματα. Υπάρχει ηλεκτρο­μαγνητική ακτινοβολία σε διάφορες συχνότητες (κυμα­τάκια με κάποιο ρυθμό εναλλαγής, ας πούμε), από την οποία ένα μικρό μέρος γίνεται αντιληπτό με το μάτι. Το φως στην πιο χαμηλή συχνότητα (με τον πιο αργό ρυθμό εναλλαγής στα κυμα­τάκια), εμείς το βλέπουμε προς το ερυθρό χρώμα ενώ στην υψηλότερη συχνότητα το βλέπουμε προς το ιώδες. Οι συχνότητες των κυμάτων που βρίσκονται πέρα από το ερυθρό και το ιώδες (υπέρυθρο και υπεριώδες) δεν γίνονται άμεσα αντιληπτές με το μάτι και δεν δημι­ουργείται κάποιος χρωματισμός. Οι υπόλοιπες συχνότητες κυμάτων εντός των ορίων που μπορούμε να βλέπουμε (όπως του ηλιακού φωτός), όλες μαζί φαίνονται σαν λευκό φως. Το ηλιακό φως είναι ένα μικρό μέρος από τη συνολική ακτινοβολία του άστρου. Από τεχνητό φωτισμό το λευκό φως μπορεί να έχει μια λεπτή απόχρωση, όπως κιτρινωπή ή γαλάζια. Όπως ο Νεύτωνας έδειξε, το σύνθετο ηλιακό φως μπορεί να αναλυθεί και τότε τα ξεχωριστά κυματάκια που το αποτελούν φαίνονται με τα γνωστά μας χρώματα.

 Τα υλικά πράγματα γύρω μας απορροφούν τη μία ή την άλλη συχνότητα ακτινοβολίας και ανακλούν ορισμένες άλλες. Όταν προσπέσουν στο αισθητήριο της όρασης αυτά τα εναλ­λασσόμενα κυματάκια προκαλούν βιο­χημικές μεταβολές και πιο πέρα με τους γνωστούς και με άγνωστους τρόπους δημιουργούν στον εγκέφαλο την εντύπωση του χρώματος. Όταν τα πράγματα δεν ανακλούν τις ορατές μας συχνότητες αλλά τις απορροφούν, τότε λέμε ότι φαίνονται μαύρα. Αντιθέτως, φαίνονται άσπρα όταν τις ανακλούν όλες. Κάπως έτσι συμβαίνει και με το αίσθημα του ήχου, όταν τα κυματάκια των υλικών μορίων προκαλέσουν τη δόνηση του τύμπανου μέσα στο αυτί. Χωρίς πολλά λόγια, τα αισθήματα που δημιουργούνται από τα αισθητήρια βιολογικά όργανα αντανακλούν ιδιότητες και μεταβολές των πραγμάτων. «Μεταφέρουν», εάν προτιμάτε, κάποια πληροφορία για τα εξωτερικά πράγματα, χωρίς να είναι εκείνα τα ίδια τα πράγματα.

Παρόμοια, οι λέξεις που χρησιμοποιούμε για να επι­κοινωνούμε και για να εξωτερικεύουμε ψυχικές διαθέσεις και απόψεις μας είναι οι φορείς των τελευταίων. Αντανακλούν και μεταφέρουν απο­σπασματικά γνωστικά στοιχεία των πραγμάτων, τα οποία εμείς είδαμε, ακούσαμε, γενικά αισθανθήκαμε και διανοηθήκαμε. Τα σύμβολα, οι λέξεις, οι σωματικές κινήσεις φέρουν ένα νόημα, όπως λέμε. Δείχνουν ορισμένα στοιχεία στα πράγματα και ανα­παριστούν πλήθος πραγμάτων με σύντομο, συνοπτικό, αποσπα­σματικό και συνηθισμένο τρόπο. Όμως τα πράγματα δεν είναι οι λέξεις και τα σύμβολά μας και αυτές δεν τα «αντι­προσω­πεύουν» 100%. Επίσης οι λέξεις και τα σύμβολα δύσκολα μεταφέρουν ακριβώς αυτά τα οποία βρίσκονται μέσα στο δικό μας κεφάλι ως πληροφορίες, παρατηρήσεις και σκέψεις. Λέμε «άνθρωπος» και συνήθως φανταζόμαστε όλα εκείνα τα γνωρίσματα που είναι ίδια σε όλους σχεδόν τους ανθρώπους και τον ξεχωρίζουν από τα άλλα ζώα. Όμως, υπάρχουν πολλές και μεγάλες διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους, για τις οποίες μπορούμε να μιλάμε ατελείωτα, εάν αρχίσουμε να προσέχουμε τον καθένα ή την κάθε ομάδα ξεχωριστά. Γι’ αυτό στο άκουσμα της λέξης θα ξεπεταχτούν και διάφορες εικόνες από ανθρώπους, που εμείς οι ίδιοι είδαμε και κάπως μας σημάδεψαν.

Καθημερινά στην επικοινωνία μας προσπαθούμε να επι­τύχουμε την ολική μεταφορά των δια­νοημάτων, των βιωμάτων και των εμπειριών μας και χωρίς διαστρεβλώσεις. Με το κατάλληλο λεξιλόγιο, με τη σύνδεση των γραμματικών προτάσεων, με το ύφος, με τις κινήσεις του σώματος και σχεδιάζοντας. Πρέπει οι λέξεις, τα σύμβολά μας και η σειρά τους να διεγείρουν στον άλλο (στον παραλήπτη) ίδια νοήματα, τις ίδιες πληροφορίες και τις ίδιες εντυπώσεις, όπως είναι μέσα στο δικό μας μυαλό ή όπως επιδιώκουμε. Αλλά και όταν αυτό το επιτυγχάνουμε, μαζί με την επιθυμητή πληροφορία μεταδίδουμε τα δικά μας κενά γνώσης και τις δικές μας επιλογές στην παρατήρηση. Μεταδίδουμε ακόμα όσα δεν είδαμε, δεν ακούσαμε, δεν διανοηθήκαμε, τα λάθη και τις ανακρίβειες μας. Πολλές φορές συμβαίνει και αντιστρόφως, μερικές λέξεις τις οποίες χρησιμο­ποιούμε καθημερινά όταν σκεφτόμαστε ή επι­κοινωνούμε να μην μπορούμε να περιγράψουμε το νόημά τους πιο αναλυτικά, όταν μας ρωτήσουν τι αυτές σημαίνουν. Στην προσπάθεια να καταλάβουμε και εμείς οι ίδιοι τι εννοούμε, απο­καλύπτουμε μία απίστευτη δυσκολία.

επάνω