14. Κοσμονομία: Οι επιστήμες είναι ξεχωριστές αλλά στην κοινή πραγματικότητα όλοι οι νόμοι εφαρμόζονται συγχρόνως και αξεχώριστοι

Αλλά ακόμα και αν σκεφτούμε ότι τα πεδία της έρευνας είναι εντελώς διαφο­ρετικά, τότε πάλι θα χρειαστεί να ερμη­νεύσουμε (εμπειρικές παρα­τηρήσεις) πώς η ζωή εμφανίζεται μαζί με τα φυσικά φαινόμενα και να σκεφτούμε πώς τα ιδιαί­τερα χαρακτηριστικά ενός βιολογικού σώματος και η ψυχο­λογία του εξαρτιούνται από διαδικασίες και λεπτο­μέρειες της ύλης και των φυσικών φαινομένων. Αντίστροφα, όταν η ζωή εμφανιστεί τότε και τα φυσικά φαινόμενα δεν μένουν ίδια και ανεξάρτητα από τις βιο­λογικές δρα­στηριότητες και ευρύτερα από τη ζωή. Αλλά με την εμφάνιση της ζωής, ο κόσμος επίσης εμφανίζεται διαφορετικός και σε εξάρτηση από το βιολογικό σώμα του παρατηρητή. Ο κόσμος δεν θα ήταν κάτι περισσότερο από μια ανεξάν­τλητη συλλογή μορφών και άψυχων σωμάτων εάν δεν υπήρχε ένα βιολογικό σώμα στο οποίο προκαλούνται πληροφορίες από τις επιδράσεις των πραγμάτων, τις οποίες αξιοποιεί για τις ανάγκες του. Τα πράγματα δεν δημι­ουργούνται και δεν συν­δέονται με απο­μονωμένες σχέσεις φυσικής, χημείας, βιο­λογίας, αστρο­νομίας και όπως διαιρούμε τα πεδία έρευνας σύμφωνα με ανθρώπινες ανάγκες και επιλογές. Συμβαίνει μάλλον αντι­θέτως, οι σχέσεις που περι­γράφονται και αιτιο­λογούνται σε αυτές τις ξεχωριστές επιστήμες είναι επιλεγμένες παρατηρήσεις από τον ενιαίο κόσμο που παρου­σιάζονται ξεχωριστά και με νέο λεξιλόγιο για τη διευ­κόλυνση της ανθρώπινης μνήμης, τη διαχείριση της πληροφορίας και τη μετάδοσή της με τη γλώσσα. Η πραγματικότητα όχι μόνο δεν εμφανίζεται έτσι ξεχωριστά όπως έχουν διαιρεθεί οι επιστήμες, αλλά και όλες οι περιγραφές και οι υπο­διαιρέσεις των βιβλίων δεν είναι η αναγκαστική διαδρομή από την οποία ακολουθούν οι παρατηρήσεις και οι ανακαλύψεις στον πραγματικό κόσμο. Μια κατασκευή που κάναμε χωρίς να προηγηθεί η μελέτη ενός σχεδίου, μπορεί μετά να παρουσιαστεί με ένα σχέδιο και με οδηγό ένα βιβλίο για τη συναρ­μολόγησή της που εξυπηρετούν την επα­νάληψη της κατασκευής. Οι τυχαίες παρατηρήσεις των φυσικών φαινομένων μπορούν αργότερα να περι­γραφτούν αναλυτικά και έτσι οι περιγραφές να φαίνονται σαν απαραίτητες για να λάβουμε γνώση αυτών των παρατηρήσεων, δηλαδή μια κανονική ψευδαί­σθηση.

Τόσο στην καθημερινή ζωή, όσο και στο χώρο της επιστήμης, αφαιρούμε πράγματα και σχέσεις συμβιβαστικά, για λόγους απλοποίησης και προτεραιότητας από τις σκέψεις μας, προ­εξοφλώντας τι σχετίζεται πιο άμεσα και τι πιο έμμεσα. Όταν σκεφτόμαστε συγκεκριμένα (με σαφή όρια), τότε έχουμε αφαιρέσει το σύνολο της πραγματικότητας και των δυνατοτήτων της, θα μπορούσε κάποιος εύκολα να πει, και αυτό συνήθως το κάνουμε χωρίς επίγνωση. Πρόκειται για μια προκατάληψη από τις πιο δύσκολες να ανιχνευτούν αφού ξεκινάει με το δεδομένο, ότι η πραγμα­τικότητα είναι μόνο ύλη και ξεχωριστά πράγματα, ενώ αντιθέτως, η περισ­σότερη πραγματικότητα είναι δυνατό­τητες, δυναμικές σχέσεις και απου­σιάζει! Με τέτοια προκατάληψη, λοιπόν, είναι συνεπές στην επιστήμη να αξιώνουν να περιγράφονται όλα καθαρά και με ακρίβεια και να αναζη­τούν σαφείς αιτίες. Οι σχέσεις των μερών, οι δυνατοί τρόποι ν’ αλληλεπιδράσουν, οι τρόποι και οι κινήσεις με τους οποίους τα πράγματα γίνονται και συνδέονται αποτελούν πάντοτε ένα μεγάλο μέρος της πραγμα­τικότητας -το μεγαλύτερο- το οποίο δεν είναι (απ' ευθείας) ορατό. Αν το διανοηθούμε πιο προσεκτικά θα δούμε, πως πίσω από πολλές δυσκολίες και διαφωνίες μας σχετίζονται με τη γενική δυσκολία να ξεχωρίζουμε την αιτία και το αποτέλεσμα. Δεν είναι εύκολο να καθορίσουμε ποια είναι η αιτία και να προβλέπουμε το αποτέλεσμα και αυτή η δυσκολία φανερώνεται όταν χρειαστεί να ξεχωρίσουμε με σαφήνεια την αρχή της αιτίας, τα πιο έμμεσα αποτελέσματα και τη συμβολή πολλών άλλων επιδράσεων και των λεγόμενων προϋποθέσεων. Κανένας δεν γνωρίζει όλες τις συνέπειες μιας δράσης και οι συνέπειες δεν είναι μόνο εκείνες που εμείς προβλέπουμε ή στοχεύουμε να πραγματοποιήσουμε. Και φυσικά οι συνέπειες δεν περιορίζονται σε ένα πεδίο έρευνας που έχει διαχωριστεί από τα άλλα για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Οι απρόβλεπτες συνέπειες μπορούν να είναι οπουδήποτε, μέσα στο φυσικό ή στο κοινωνικό περιβάλλον και από οποιαδήποτε δράση στη φύση ή από προσωπικές επιλογές και από ομαδικές προσπάθειες και από τις κυβερνήσεις των χωρών. Καθορίζουμε τις αιτίες και τα αποτελέσματα μέσα στα όρια, που βολεύουν εμάς και τις θεωρίες μας ώστε να αποφύγουμε την αδιέξοδη προσπάθεια και τη σπατάλη χρόνου. Ίδια όπως... κλείνουμε τα μάτια στην απλή τρομερή αλήθεια για την αβεβαιότητα της ύπαρξής μας και για τη βεβαιότητα της προσωρινότητάς της.

Τα συγκεκριμένα πράγματα που θεωρούνται πιο καλά γνωστά, τα γνωρίζουμε λιγότερο από όσο πιστεύουμε. Μιλάμε για ένα πράγμα και αυτό συγχρόνως είναι ένας συνδυασμός ή μια ένωση πολλών άλλων. Το παρατηρούμε από διαφορετικές θέσεις και εμφανίζεται με μικρές αποκλίσεις, μέχρι τελείως διαφορετικό. Το χρησιμοποιούμε για ένα αποτέλεσμα (π.χ. μαχαίρι), αλλά το ίδιο πράγμα μπορεί να χρησιμεύσει για πολλά άλλα αποτελέσματα και με μια μικρή τροποποίηση να ονομαστεί διαφορετικά. Παρατηρούμε την αντίδραση ή τη συμπεριφορά του δίπλα σε ένα άλλο πράγμα, αλλά η αντίδρασή του γίνεται διαφορετική όταν πλησιάσει δίπλα σε διαφορετικά πράγματα. Το παρατηρούμε με διαφορετικά όργανα και ανιχνεύουμε διαφορετικό περιεχόμενο και ιδιότητες. Η αρχική εικόνα που μας πληροφορεί καθαρά για ένα πράγμα, με λίγη έρευνα και σκέψη γρήγορα αποδεικνύεται ελλιπής και προκαλεί απορίες για το τι και πώς είναι αυτό. Τελικά ο ρεαλιστής άνθρωπος δεν είναι λιγότερο φαντασιό­πληκτος από τον αινιγματικό φιλόσοφο. Η διαστρέβλωση που η άγνοια και η μεροληπτική γνώση προκαλεί στη σκέψη και η διαστρέβλωση στην ανθρώπινη αντίληψη (από τους περιορισμούς των αισθητηρίων οργάνων και του βιολογικού σώματος) μπορεί να συνοψιστεί με την εξής φράση: Οι άνθρωποι βλέπουν και σκέφτονται πράγματα που δεν υπάρχουν και δεν σκέφτονται ούτε βλέπουν πολλά από τα πράγματα που υπάρχουν...