<•> Κοντά στις πανθεϊστικές απόψεις πλησίασε με ορθολογικές σκέψεις ο Άρθουρ Σοπεγχάουερ
(Arthur Schopenhauer, 1788-1860). Λέμε ότι ο Σοπεγχάουερ πλησίασε,
διότι εξήγησε την εμφάνιση του κόσμου (σαν αναπαράσταση του υποκειμένου) και υποστήριξε μια ανεξάρτητη πραγματικότητα που δεν είναι διαιρεμένη στο
χώρο και στο χρόνο και έχει το χαρακτηριστικό μιας ψυχικής ιδιότητας όπως είναι η "βούληση". Στην ερμηνεία του Σοπεγχάουερ η ουσία των
φαινομένων ήταν άχρονη και η ιδιότητα της βούλησης εξηγούσε την ανάγκη αυτής της ουσίας να υλοποιείται, εξηγούσε και την εμφάνισή της σαν κινητήριο
δύναμη του φυσικού κόσμου. Πίσω από όλες τις μεταμορφώσεις στο χώρο και στο χρόνο η βούληση ήταν η αμετάβλητη ουσία τους και μια πραγματικότητα
"αυτή καθ' εαυτή" όπως είχε υποστηρίξει ο Καντ. Ο Άρθουρ Σοπεγχάουερ δεν καθόρισε σαν ιδιότητα μιας παγκόσμιας ουσίας κανένα άλλο ψυχικό γνώρισμα και δεν υποστήριξε
κανένα δημιουργό με συνείδηση.
Ο ίδιος έγραψε:
"Για να αναπληρώσουμε μία φυσική εξήγηση, δεν πρέπει να προστρέξουμε περισσότερο στην αντικειμενοποίηση της βούλησης ή στη
δημιουργική δύναμη του Θεού. ... Εκείνο που είναι καθ' εαυτό βούληση εμφανίζεται σαν παράσταση, δηλαδή σαν φαινόμενο". σ179
"«Φαινόμενο» σημαίνει παράσταση, και τίποτε περισσότερο' και κάθε
παράσταση, κάθε αντικείμενο είναι φαινόμενο. Το πράγμα καθεαυτό είναι
μοναδικά η βούληση... Η βούληση είναι η εσωτερική ουσία, ο πυρήνας κάθε ιδιαίτερου πράγματος" σ143.
Ο Σοπεγχάουερ
συμφωνούσε με τον Καντ, ότι ο χώρος, ο χρόνος, η ύλη και η κίνηση ήταν χαρακτηριστικά των φαινομένων τα οποία εισάγονται από τη γνωστική δυνατότητα
του ανθρώπου. Το
"πράγμα αυτό μόνο του"
ανεξάρτητα από το πώς εμφανίζεται στο υποκείμενο δεν είχε αυτά τα χαρακτηριστικά και ο άνθρωπος δεν μπορεί
να το γνωρίσει. Λοιπόν, τι μπορεί να ήταν μια πραγματικότητα αυτή μόνη της (έξω από το πώς αυτή φαίνεται) και πώς αυτή συνδεόταν με το υποκείμενο
για να μπορεί να εμφανίζεται; Σε αυτήν την απορία απάντησε ο Σοπεγχάουερ με τη δική του εξήγηση για τη Βούληση σαν μια παγκόσμια δύναμη.
Πολλοί σύγχρονοι ερευνητές περιγράφουν τον απέραντο κόσμο σαν μια ποσότητα ξεχωριστών σωμάτων, υλικών στοιχείων και ενέργειας. Έτσι φυσικά,
αδυνατούν να καταλάβουν την πιο στενή σχέση του κόσμου με τη ζωή... Και αφού η φαντασία δεν τους βοηθάει, δεν είχαν μια πιο έξυπνη υπόθεση για να
εξηγήσουν τη δυνατότητα της ζωής και την ανάγκη του φυσικού κόσμου, θα λέγαμε, να εμφανίζεται στις αισθήσεις. Αν ο φυσικός κόσμος ήταν διαφορετικός,
λένε, τότε εμείς δεν θα ήμασταν εδώ. Όπως μάλλον θα είχε και διαφορετικούς νόμους ή καθόλου νόμους...
Είναι πιο πειστικό, ότι ο κόσμος είναι έτσι μεγάλος και πολύπλοκος, ακριβώς για να μην μπορέσει ποτέ κανένας παρατηρητής να τον κατανοήσει... Ο κόσμος είναι τόσο λεπτομερής και ασαφής, ανεξάντλητος και με δυναμικές διαδικασίες, που ο
παρατηρητής δεν μπορεί να ξέρει καλά ούτε καν τι είναι ο εαυτός του! Αφού εμείς οι παρατηρητές υπάρχουμε, αναμενόμενο ήταν ότι οι αριθμοί της φύσης
θα έχουν τέτοια ακρίβεια που ευνοούν τη δημιουργία ζωής μέσα από τις υλικές διαδικασίες.
Ακολουθούν μερικά αποσπάσματα από το έργο του Άρθουρ Σοπεγχάουερ: "Ο Κόσμος σαν βούληση και σαν (ανα)παράσταση"
"Η πολλαπλότητα (της κοινής ουσίας που είναι πίσω από κάθε φαινόμενο) μέσα στο χρόνο και στο χώρο δεν έχει καμιάν έννοια
σε σχέση προς αυτήν (...) Γι' αυτό μπορούμε να υποθέσουμε ότι εάν, ένα μόνον ον έστω και το πιο κατώτερο, εκμηδενιζόταν ολότελα, ολόκληρος ο κόσμος
θα έπρεπε να εξαφανισθεί". , σελ.165 §IX
"Είναι μεγάλο λάθος, αλλά λάθος πολύ διαδεδομένο, το να λέμε πως είναι τα πιο συχνά φαινόμενα, τα πιο γενικά και τα πιο απλά, που ξέρουμε καλύτερα.
Στην πραγματικότητα, είναι τα φαινόμενα που είμαστε περισσότερο συνηθισμένοι να βλέπουμε και ν' αγνοούμε. Μια πέτρα που πέφτει είναι ένα γεγονός
τόσο ανεξήγητο για μας όσο ένα ζώο που κινείται". 161 §VIII
"Αλλά πρέπει να διακρίνουμε αν αυτή η ποικιλία των φαινομένων έχει την πηγή της στην ποικιλία των δυνάμεων, ή απλώς σ' εκείνη των περιστάσεων με τις
οποίες εκδηλώνεται η δύναμη. Πρέπει επίσης να προσέξουμε και να πάρουμε για την εκδήλωση των διαφόρων δυνάμεων αυτό που δεν είναι παρά η εκδήλωση σε
διαφορετικές περιστάσεις, μιας και της ίδιας δύναμης (...) " 179 §XI
Οι φυσικές επιστήμες εξηγούν τα αποτελέσματα και τις σχέσεις που έχουν με τις αιτίες (μηχανική, φυσική, χημεία, φυσιολογία κλπ.), περιγράφουν τις
διάφορες μορφές των φαινομένων (βοτανική, ζωολογία, γεωλογία κλπ.) και αποδεικνύουν τους νόμους που τα τακτοποιούν μέσα στο χώρο και στο χρόνο. Τα
μαθηματικά μας δείχνουν με ακρίβεια την ποσότητα και το μέγεθος, με τη σύγκριση των παραστάσεων. "Αλλά για την εσωτερική φύση οποιουδήποτε απ' τα
φαινόμενα αυτά, μας είναι αδύνατο να διατυπώσουμε το πιο μικρό συμπέρασμα' την ονομάζουμε φυσική δύναμη, και την αποπέμπουμε έξω απ' την περιοχή των
αιτιολογικών εξηγήσεων. (...) 128 §I
//////////////////////////
>>>►
Κατεβάστε και εκτυπώστε αυτή τη σελίδα
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΜΕ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΞΗΓΗΣΗ
ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΝΕΥΜΑ
>>>