Η ΗΘΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

<•> ΠΛΟΥΣΙΟΙ ΚΑΙ ΦΤΩΧΟΙ, ΗΓΕΤΕΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΤΕΣ, ΑΦΕΝΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΕΣ, ΤΟ ΙΔΙΟ ΑΝΗΘΙΚΟΙ (ΜΕ ΑΠΟΣΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ)

Τελικά, αν διανοηθούμε πόσο χρόνο ξοδεύουν οι άνθρωποι για να επιτύ­χουν την επιβίωση και για τον ανταγωνισμό τους. Πόσο χρόνο για να επιλύ­σουν τις διαφορές τους, για να υπερισχύσουν, για να συνυπάρξουν ανεκτικά και για να απολαύσουν τις ομορφιές του κόσμου. Πόσο περιορίζουν τη σκέψη στις καθημερινές σχέσεις και κινήσεις τους και πόσο χρόνο δεν σκέφτονται. Αν διανοηθούμε πόσος χρόνος χάνεται από άσκοπες προσπάθειες, πόσες πλά­νες διατηρήθηκαν εξαιτίας της επιπολαιότητας, από την ίδια τη χρήση της γλώσσας, αλλά και για να μην πειραχτούν προσωπικά και ομαδικά συμφέρο­ντα και πό­σες γνώσεις και ευκαιρίες χάθηκαν ή δεν αξιοποιήθηκαν. Αν διανοη­θούμε τον ανήθικο ρόλο της σκέψης και της γνώσης, όπως τον ερμηνεύσαμε (σαν μερο­ληψία και εξαπάτηση), τότε θα πειστούμε χωρίς κουραστικές θεω­ρίες, ότι η πορεία του πολιτισμού και του ανθρώπου στη Γη, όπως τη γνωρί­ζουμε από την παγκόσμια ιστορία, δεν ήταν η μοναδική ή η αναγκαία. Όχι μόνο θα μπο­ρούσε η ζωή και η κοινωνία να είναι αφάνταστα διαφορετική, αλλά και πολ­λές σημαντικές επιστημονικές επιτυχίες και ανακαλύψεις να είχαν γίνει χι­λιάδες χρόνια νωρίτερα. Θα μπορούσε να αποφευχθεί πολύς χα­μένος χρόνος για τη γνώση, την τεχνολογία όπως και για την απαλλαγή από την ανοησία και τα ψέματα. Αντίστοιχα, θα μπορούσαν να είχαν ξεπεραστεί πιο γρήγορα τα περισσότερα από τα προβλήματα επιβίωσης των ανθρώπων και η ζωή να είχε γίνει πιο όμορφη για όλους στη Γη. Με λιγότερο ανταγωνισμό και με συγκρατημένη φιλοδοξία, με περισσότερη ασφάλεια, με τα ελάχιστα δυ­στυχήματα, με περισσότερη πρόνοια σε κάθε συνεργασία και χωρίς την ανά­πτυξη που γί­νεται αντικοινωνικά, με σκοπό μόνο το κέρδος. Θα μπορούσε η ζωή να είναι για όλους πιο όμορφη και πιο ήρεμη, πολύ πιο γρήγορα και πιο εύκολα, και ας μην είχε αυξηθεί τόσο πολύ η ανθρώπινη γνώση με τις προ­κλήσεις της. Το ότι χάνεται τόσος πολύς χρόνος, αυτό αναμφίβολα έχει σχέση με τη μεροληψία και την ιδιοτέλεια όσων διοικούν, διευθύνουν, πολιτεύονται, φτιάχνουν νό­μους και αντι­προσωπεύουν μεγάλους αριθμούς ανθρώπων και με τη δειλία ή την σκληρότητά τους, ανάλογα πώς εκείνοι απειλούνται και πώς εκτιμούν τις συνθήκες. Οι καλές προθέσεις, οι ειλικρινείς υποσχέσεις και οι ευχές δεν έλειψαν. Συνήθως όμως, συ­νυπάρχουν με άλλες επιθυμίες, υπερβολικούς σκοπούς και με απερίσκεφτα όνειρα που υπερισχύουν από την πιο μικρή ηλι­κία. Όταν βλέπουμε να συντη­ρούνται φαντασιώσεις και ανοησίες του παρελ­θόντος από ανθρώπους που είχαν την πνευματική καλλιέργεια και τη γνώση της ιστορίας, τότε μια απορία μεγαλώνει και η απορία γίνεται ανησυχία, πρό­κληση και αγανάκτηση. Όμως, το πιο απελπιστικό είναι ότι για όλα τα ελατ­τώματα του πολιτισμού μας, για τις δυσκολίες στην ειρηνική συνύ­παρξη και για πολλά από τα καθημερινά προβλή­ματα που βασανίζουν τους ανθρώ­πους δεν ευθύ­νονται μόνο οι πολιτικοί ηγέτες και αυτοί που επι­λέγονται σαν υπεύ­θυνοι. Όταν οι πρω­ταγω­νιστές των πολιτι­κών εξελί­ξεων και οι ηγέτες ετοιμά­ζουν το φέρετρο της ειρήνης, τότε οι περισσό­τεροι άνθρω­ποι σκάβουν το λάκκο της! Η οργάνωση της κοινωνίας με την πλειοψηφία ανθρώπων του εξωτερικού προ­σανα­τολισμού -με τις υπερβολικές προσ­δοκίες, με την εγωκε­ντρική λογική και με την αντί­ληψη για τη δύναμη περιορισμένη στις εκρήξεις και στις μετρήσεις της μηχανικής- αντιφάσκει με το τελικό σκοπό αυτής της οργάνωσης, που υποτίθεται ότι είναι η ευημερία, και ο ηθικός προορισμός του κράτους υπο­νομεύεται.